فردای اقتصاد: اقتصاد لبنان عملا به مرحله ورشکستگی رسیده است. در این اقتصاد رو به زوال، افراد ترجیح می‌دهند به جای پول محلی از بیت کوین و تتر حتی برای خرید خواربار استفاده کنند و علی‌رغم قطعی فلج‌کننده انرژی برق، به استخراج بیت کوین روی آورده‌اند.
لبنان که زمانی به دلیل سیستم بانکی باثبات و سرمایه‌دار خود شناخته می‌شد، در هرج و مرج فرو رفته است، زیرا تورم شدید کشور را فرا گرفته و بانک‌ها مجبور به اعمال محدودیت‌های شدید در برداشت‌های دلاری شده‌اند. این بانک‌ها تمامی دلارهای سپرده شده تا قبل از سال ۲۰۱۹ را معادل ۱۵ درصد ارزش واقعی آنها به صاحبانشان باز پرداخت می‌کنند و مابقی را نیز زیر قیمت بازار مورد معامله قرار می‌دهند.
از سال ۲۰۱۹ تا کنون لبنان بیش از ۹۵ درصد ارزش پول خود را از دست داده و درگیر تورم سه رقمی است. حداقل دستمزد در این کشور از ۴۵۰ دلار به ۱۷ دلار در ماه کاهش یافته است، حقوق بازنشستگی عملاً بی‌ارزش است، انتظار می‌رود نرخ تورم سه رقمی لبنان پس از سودان در رتبه دوم قرار گیرد.
بانک جهانی می‌گوید بحران اقتصادی و مالی لبنان یکی از بدترین بحران‌هایی است که از دهه ۱۸۵۰ تاکنون در هر جای کره زمین دیده شده است. سازمان ملل تخمین می‌زند که ۷۸ درصد از جمعیت لبنان اکنون به زیر خط فقر رسیده‌اند.
CNBC با افراد محلی متعددی صحبت کرد که بسیاری از آنها ارزهای دیجیتال را راه نجاتی برای بقا می‌دانستند. برخی از آنها در حالی که به دنبال شغل هستند، تنها منبع درآمد خود را برای توکن‌های دیجیتال استخراج می‌کنند. دیگران جلسات مخفیانه را از طریق تلگرام ترتیب می‌دهند تا تتر استیبل کوین را با ایالات متحده عوض کنند. تتر برای خرید مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد اگرچه شکل پذیرش کریپتو بسته به فرد و شرایط متفاوت است.
در واقع، تحقیقات جدید شرکت داده‌های بلاک چین Chainalysis نشان می‌دهد که حجم تراکنش‌های رمزنگاری لبنان حدود 120 درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است و از نظر حجم ارز دیجیتال دریافتی در میان کشورهای خاورمیانه و شمال، پس از ترکیه در رتبه دوم قرار دارد.
استفاده از تتر
در سال ۲۰۱۶، پذیرش اندکی برای بیت کوین وجود داشت و به نظر یک کلاهبرداری بود. در سال ۲۰۱۹، در حالی که لبنان به دنبال دهه‌ها جنگ‌های پرهزینه و تصمیم‌های اشتباه وارد یک بحران مالی شد، یک ارز دیجیتال غیرمتمرکز و بدون مرز که خارج از دسترس بانک‌داران و سیاستمداران عمل می‌کرد، بسیار نجات بخش می‌نمود.
در بهار سال ۲۰۲۰، بانک‌ها بسته شدند و مردم محلی از برداشت پول از حساب‌های خود منع شدند. دریافت پول نقد از طریق انتقال سیسم بین‌المللی نیز گزینه مطلوبی نبود، زیرا این خدمات به ایالات متحده نیاز دارند. در این زمان رمزارزها یک راه دیگر برای جایگزینی سیستم مالی کنونی و دریافت پول از خارج بود.
افراد زیادی دارایی‌های خود را که در بانک بوده است را از دست داده‌اند لذا در حال حاضر بسیاری از آنها تتر و بیت کوین را راهی برای دریافت حقوق درنظر گرفته‌اند. برای تعداد زیادی از این افراد بیت کوین علاوه بر اینکه راهی مناسب برای کسب درآمد است، به بانک او نیز تبدیل شده است.
در لبنان برای تبدیل تتر به پول محلی از گروه‌های تلگرامی استفاده می‌شود این نوع کانال‌ها به یک حلقه حیاتی برای تبدیل دلارها تبدیل شده‌اند که در اقتصاد عمدتاً نقدی لبنان حیاتی هستند.
برخی از افراد در تلاش هستند تا هزینه‌های روزانه خود را مستقیماً در تتر پوشش دهند تا از پرداخت کمیسیون به صرافی‌های رمزنگاری اجتناب کنند. اگرچه پذیرش رمزارز به عنوان یک روش پرداخت طبق قوانین لبنان ممنوع است، کسب و کارها فعالانه در اینستاگرام و سایر پلتفرم های رسانه های اجتماعی مبنی بر پذیرش پرداخت های رمزنگاری شده تبلیغ می کنند.
استفاده از تتر گسترده است. بسیاری از کافی‌شاپ‌ها، رستوران‌ها و فروشگاه‌های لوازم الکترونیکی وجود دارند که تتر را به‌عنوان پرداخت می‌پذیرند. همچنین برخی از هتل‌ها و آژانس‌های گردشگری تتر را می‌پذیرند.
دسترسی به گوشی هوشمند نیز حیاتی است. اگرچه آمارهای رسمی نشان می دهد که ضریب نفوذ اینترنت در لبنان حدود 80 درصد است، قطع برق ضعیف در این کشور خدمات اینترنت را مختل می کند. اما شبکه‌های مخابراتی کشور، ژنراتورهای برق خود را به کار می‌گیرند تا به طور مداوم کار کنند.
چرا لبنان شکست خورد
در سال ۱۹۷۵، قبل از شروع جنگ داخلی لبنان، بیروت در دوران طلایی خود قرار داشت و لقب «پاریس خاورمیانه» را به خود اختصاص داد. نخبگان جهان به پایتخت لبنان هجوم آوردند، پایتختی که دارای جمعیت قابل توجه فرانسوی زبان، کافه‌های دریای مدیترانه و بخش بانکی بود که به انعطاف‌پذیری و تاکید بر رازداری در آن دوره زمانی معروف گشته بود.
حتی پس از پایان جنگ داخلی بی‌رحمانه ۱۵ ساله در سال ۱۹۹۰، لبنان با حوزه‌های قضایی بانکداری فراساحلی مانند سوئیس و جزایر کیمن به عنوان مقصدی ایده‌آل برای ثروتمندان رقابت کرد. بانک‌های لبنان در آن زمان به دلیل حفظ حریم خصوصی افراد و همچنین نرخ‌های بهره بالا بین ۱۵ الی ۳۱ درصدی بر دلار آمریکا، توانستند میزان قابل توجهی ذخایر ارزی جذب کنند. برای مدتی این سیستم خوب عمل کرد. بانک‌ها با هجوم نقدینگی مواجه شدند، سپرده‌گذاران شاهد رشد سریع موجودی‌های خود بودند و دولت با پول‌هایی که از بانک‌ها وام گرفته بود، به خرج‌های بی‌برنامه پرداخت. مقداری از این نقدینگی باد آورده توسط دولت لبنان وام گرفته شده و از این طریق لبنان ارزش ارز خود را به طور مصنوعی ثابت نگه داشت. گردشگری و کمک‌های بین‌المللی، به علاوه سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی از سوی کشورهای نفت‌خیز خلیج‌فارس، در تقویت ترازنامه این کشور موثر بود. همچنین رونق پرداخت‌های حواله‌ای که مهاجران لبنانی به خانه فرستادند، به تزریق دلار به این کشور کمک کرد.
داده‌های بانک جهانی نشان می‌دهد که حواله‌های ارسالی به عنوان درصدی از تولید ناخالص داخلی به بیش از ۲۶ درصد در سال ۲۰۰۴ رسیده بود و حتی با وجود رکود اقتصادی سال ۲۰۰۸، روند رو به افزایش داشت. اما این عدد در خلال دهه ۲۰۱۰ و ناآرامی‌های در سراسر منطقه کاهش یافت. روی کار آمدن حزب‌الله در خروج سرمایه‌گذاران از این بازار بسیار تاثیرگذار بود. این جریانات سبب هدر رفتن هزینه‌های دولت برای بازسازی جنگ داخلی و کسری بودجه شدید دولت گشت.
در سال ۲۰۱۶، برای جلوگیری از فروپاشی کامل اقتصادی، بانک مرکزی این کشور تصمیم گرفت مشوق‌های بانکی را افزایش دهد. اما این پول‌های بادآورده هم زمان با پیشنهاد دولت مبنی بر اعمال مالیات بر تمامی اقلام، از گاز گرفته تا تماس‌های واتس‌اپ، و نارضایتی مردم و رخ دادن انقلاب ۱۷ اکتبر، به پایان عمر خود رسیدند.
با شورش توده‌ها، دولت برای نخستین بار در اوایل سال ۲۰۲۰، درست زمانی که همه‌گیری کووید در سراسر جهان شیوع پیدا کرد، بدهی‌های دولتی خود را نپرداخت. وضعیت زمانی بدتر شد که در آگوست ۲۰۲۰، انفجار یک انبار نیترات آمونیوم ذخیره شده در بندر بیروت، که به دلیل سهل انگاری شدید دولت صورت گرفت، بیش از ۲۰۰ نفر را کشت و میلیاردها دلار خسارت به شهر وارد کرد.
بانک‌ها که از این همه هرج و مرج ترسیده بودند، ابتدا برداشت‌ها را محدود کردند و سپس درهای خود را به بهانه کرونا به طور کامل بستند. ابر تورم ریشه دواند. ارزش پول محلی که به مدت ۲۵ سال ثابت بود، به سرعت شروع به کاهش کرد و از ۱۵۰۰ لیر لبنان در ازای هر دلار به ۴۰ هزار لیر لبنان رسید. ابرتورم چیست؟
پس از بازگشایی، بانک‌ها از پرداخت ارزها به قیمت روز خودداری کردند و تنها حاضر به پرداخت ۱۵ درصد از ارزش واقعی آن شدند. برای بسیاری از لبنانی‌ها، این نقطه‌ای بود که پول معنی نداشت.
تحلیلگران گلدمن ساکس زیان بانک‌های محلی را حدود ۶۵ تا ۷۰ میلیارد دلار تخمین می‌زنند رقمی که چهار برابر کل تولید ناخالص داخلی کشور است. فیچ پیش‌بینی کرده است که تورم امسال به ۱۷۸ درصد افزایش می‌یابد، بدتر از دو کشور ونزوئلا و زیمبابوه. پیام‌های متناقضی از سوی مقامات ارشد دولت در مورد اینکه آیا کشور رسماً ورشکسته شده است وجود دارد.
بانک جهانی می‌گوید بحران اقتصادی و مالی لبنان یکی از بدترین بحران‌هایی است که از دهه ۱۸۵۰ تاکنون در هر جای کره زمین دیده شده است. سازمان ملل تخمین می‌زند که ۷۸ درصد از جمعیت لبنان اکنون به زیر خط فقر رسیده‌اند.