فردای‌اقتصاد: ترکیه جای اروپایی‌ها را در بازار روسیه پر می‌کند؟ بعد از جنگ اوکراین، تحریم‌های بین‌المللی علیه روسیه از سوی ایالات‌متحده، اروپا، بریتانیا، سوئیس، استرالیا، ژاپن و برخی از شرکت‌های بزرگ بین‌المللی در صدر اخبار قرار گرفت. تحریم افراد، بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ دولتی روس و نیز تحریم واردات برخی از کالاهای روسی توسط این کشورها، از جمله این موارد است.
روسیه نیز برای مقابله با آثار زیان‌بار این تحریم‌ها راهکارهایی را اتخاذ کرده که شامل حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط، افزایش واردات از کشورهای اوراسیا، ممنوعیت صادرات غلات، تغییر مکانیسم دریافت بهای گاز صادراتی به روبل و افزایش مالیات بر گندم صادراتی است. در این میان، برخی کشورها از فرصت تحریمی روسیه به نفع تجارت خود استفاده کردند که از جمله آن می توان به ترکیه اشاره کرد.
کدام کشورها بازار روسیه را فتح کردند؟
تجارت میان مسکو و آنکارا به سرعت در حال گسترش است و حجم کالاهای صادرشده به روسیه در ماه سپتامبر به رکورد ماهانه ۱.۱میلیارد دلار رسیده است. بر اساس داده‌های موسسه آمار ترکیه، این حجم، ۲.۳برابر بیشتر از ماه مشابه در سال ۲۰۲۱ است. بر اساس گزارش پایش تحولات تجارت جهانی مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، داده‌ها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۱، ترکیه در میان کشورهای عرضه‌کننده کالا به روسیه، در رتبه بالاتر از ایالات متحده، فرانسه، ژاپن، لهستان و ایتالیا و در رتبه یازدهم قرار گرفت، اما در تابستان سال جاری در میان پنج صادرکننده برتر قرار گرفت.
کنار گذاشتن کشورهای غیردوست
تحریم‌های غرب باعث شده که مسکو کمتر از کشورهایی که به عنوان «غیردوست» شناخته می‌شوند و تمامی کشورهای غربی در این فهرست قرار می‌گیرند، واردات صورت دهد. از همین رو، ترکیه در رقابت با صادرکنندگان مهم به بازار روسیه مزیت یافته است. صادرات میوه، ماشین‌آلات، تجهیزات و قطعات الکترونیکی در طول سال جاری میلادی از ترکیه به روسیه افزایش داشته است.
جهش اخیر صادرات ترکیه به روسیه در ماه سپتامبر، این کشور را هم‌تراز با آلمان قرار داده است. صادرات آلمان به روسیه در طول ماه می تا آگوست به طور متوسط حدود ۱.۲میلیارد دلار در ماه و ۱.۱۴میلیارد دلار در ماه سپتامبر بوده است که کمی کمتر از ترکیه است. اگر ترکیه از آلمان در صادرات به روسیه سبقت بگیرد، پس از چین و بلاروس، به سومین صادرکننده بزرگ کالا به روسیه تبدیل خواهد شد. صادرات چین به روسیه در ماه سپتامبر، حدود ۸میلیارد دلار بود؛ صادرات بلاروس در ماه ژوئن، بیش از ۲میلیارد دلار بوده است.
در حال حاضر رتبه دو کشور ترکیه و آلمان پس از قزاقستان قرار دارد که صادرات آن به روسیه در ماه اوت، ۸۸۱میلیون دلار بوده است (۲۳درصد نسبت به جولای). وزارت توسعه اقتصادی روسیه اخیرا پیش‌بینی کرد که تجارت دوجانبه با ترکیه در سال ۲۰۲۲ به بیش از ۶۰میلیارد دلار افزایش پیدا خواهد کرد. در اوایل سال جاری، مسکو و آنکارا نقشه راه همکاری اقتصادی را امضا کردند که بر اساس آن، حجم تجارت دوجانبه آنها به ۱۰۰میلیارد دلار در سال خواهد رسید. دو کشور همچنین توافق کردند که روبل روسیه را به عنوان ارز تسویه حساب از جمله برای پرداخت هزینه گاز طبیعی روسیه استفاده کنند.