فرارو- پرداخت تسهیلات بانکی تا پایان مهرماه امسال، روی هم‌رفته به عدد ۲۳۳۱ هزار میلیارد تومان رسیده است. ارزش ریالی این عدد در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، رشد ۴۷.۲ درصدی را تجربه می‌کند، اما نباید این نکته را نادیده گرفت که از کل این رقم، تنها ۷۴۷ هزار میلیارد تومان (معادل ۳۲ درصد) در قالب تسهیلات و وام نصیب اشخاص حقیقی یا مردم عادی شده و هزار و ۵۸۴ هزار میلیارد تومان دیگر، یعنی ۶۸ درصد از کل تسهیلات پرداختی بانک‌ها به اشخاص حقوقی تعلق گرفته است.
گزارش بانک مرکزی همچنین نشان می‌دهد، اگر تنها روند پرداخت تسهیلات خرد به اشخاص حقیقی در هفت ماهه سال ۱۴۰۱ را بررسی کنیم به عدد ۵۷۲ هزار میلیارد تومان می‌رسیم که نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته از رشد ۴۷.۷ درصدی حکایت دارد. چون تا اینجا فقط درباره ارزش ریالی وام‌های پرداخت شده حرف زدیم، می‌توان رشد رقم تسهیلات پرداختی را با عامل مهمی مثل تورم قضاوت کرد. خود بانک مرکزی می‌گوید تا پایان مهرماه امسال، تورم سالانه عمومی، معادل ۴۲.۹ درصد بوده است. پس رشد رقم تسهیلات پرداختی در این بازه، بیشتر از اینکه نشانه دست‌ودلبازی بانک‌ها باشد، از افزایش تورم سالیانه تاثیر پذیرفته است.
مردم عادی چقدر وام دریافت کردند؟
وام خرد پرداخت شده به اشخاص حقیقی توسط بانک‌ها، در هفت ماهه سال ۱۴۰۱ معادل ۵۷۲ هزار میلیارد تومان بوده است. این یعنی بانک‌ها به‌طور متوسط ماهی ۸۱.۷ هزار میلیارد تومان تسهیلات خرد به مردم پرداخت می‌کنند. اگر جزو افرادی هستید که با تکرار مدوم عبارت «مگه به کی وام می‌دهند»، دست روی دست می‌گذارید و برای گرفتن تسهیلات تلاش نمی‌کنید، بهتر است بدانید از ابتدای سال تا آخر مهر، بانک‌ها روزانه رقم دو هزار و ۶۴۸ میلیارد تومان تسهیلات خرد به متقاضیان پرداخت کرده‌اند. با شنیدن این عدد احتمالا ذهن‌ها به سمت ماجرای اختصاص سه هزار میلیارد تومانی و محمود خاوری می‌رود، اما نمونه‌های دیگری هم برای ساخت تصویر ذهنی از این عدد در دسترس است. مثلا محاسبات نه‌چندان دقیق نشان می‌دهد تلویزیون ایران در طول برگزاری بازی‌های جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، ۱۰ هزار میلیارد تومان درآمد کسب کرده است.
اگر می‌خواهید بدانید با رقم وام پرداختی بانک‌ها در هر روز چه کارهایی می‌توان انجام داد، باید گفت در خبرها آمده برای توسعه بندر شهیدبهشتی چابهار رقم سه هزار میلیارد تومان هزینه شده است. همچنین محاسبات نشان می‌دهد تکمیل آزادراه اصفهان- شیراز به سه هزار میلیارد تومان بودجه نیاز دارد. یکی از مدیران وزارت تعاون سه‌هفته پیش گفته برای کمک به رشد کسب‌وکارهای خانگی، سه هزار میلیارد تومان در سه‌ماه ابتدای امسال وام پرداخت شده است. همچنین آمارهای شاپرک نشان می‌دهد در ماه آبان، روزانه سه هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان پول توسط درگاه‌های پرداخت اینترنتی کشور جابه‌جا شده است. دو هزار و ۶۴۸ میلیارد تومان تسهیلات پرداختی بانک‌ها وقتی رقمی ناچیز به‌حساب می‌آید که آن را مقابل ۶۵۵ هزار میلیارد تومان گردش روزانه کارتخوان‌های فروشگاهی بگذاریم.
وام پرداخت شده به مردم می‌توانست کجا خرج شود؟
سیدعباس حسینی، یکی از مسئولان وزارت اقتصاد است. دقیق‌ترش می‌شود مسئول معاونت امور بانکی، بیمه‌ای و شرکت‌های دولتی. او اوایل آذر امسال در یک نشست رسمی با حضور کلی مقام دولتی، سرخوشانه خبر داد. از بهمن ماه سال گذشته تا مهر امسال رقمی نزدیک به ۳۸ هزار میلیارد تومان به بیش از یک‌میلیون نفر پرداخت شده و بلافاصله اضافه کرده این امر در تاریخ بانکداری کشور بی‌سابقه بوده است.
۳۸ هزار میلیارد تومان عدد بزرگی است و شاید بعضی‌هایمان حتی نتوانیم تعداد صفرهایش را بشماریم، اما اگر با کمی صبر و حوصله، آن را بر تعداد دریافت‌کنندگان تسهیلات تقسیم کنیم متوجه می‌شویم در مدت‌زمان موردنظر سیدعباس حسینی، به‌طور متوسط به هر نفر ۳۸ میلیون تومان تسهیلات پرداخت شده است. تقریبا معادل هزار دلار! با این حال ۳۸ هزار میلیارد تومان را نباید دست‌کم گرفت. اواخر سال ۱۳۹۶، دولت همین‌مقدار پول را برای تامین بودجه طرح هدفمندی یارانه‌های اختصاص داد. در همین سال، دولت حسن روحانی سه‌هزار میلیارد تومان را به‌عنوان آیینه دق یا همان کسری بودجه خود پیش‌رو می‌دیده. دو سال بعد میزان کسری بودجه به ۳۸ هزار میلیارد تومان رسید که با مصوبه سران قوا و به ضرب و زور فروش اوراق مالی اسلامی، تلاش کردند آن را جور کنند.
وضع اقتصاد و ارزش پول، نسبت به آن دوران فرق کرده و از بهمن ۱۴۰۰ تا مهر امسال، بانک‌ها همین مقدار پول را در قالب تسهیلات به مردم پرداخت کرده‌اند. حالا نوبت طرح سوال مهم است؛ با این مقدار پول چه کارهایی می‌شد انجام داد؟ فروردین امسال ۳۸ هزار میلیارد تومان برای طرح رتبه‌بندی معلمان سراسر کشور در نظر گرفته شد. ۳۸ هزار میلیارد تومان همچنین رقمی است که تخمین زده شده، سازمان شهرداری تهران به بانک شهر بدهکار است. با این پول می‌توان کل تسهیلات تکلیفی طرح نهضت ملی مسکن در سال اول را تسویه کرد.
اگر ۳۸ هزار میلیارد تومان به‌نظرتان عددی بزرگ و دست‌نیافتنی می‌آید، بهتر است بدانید شرکت‌های بورسی حاضر در سبد سهام عدالت ۴۹ میلیون مشمول، در سال ۱۳۹۹ روی هم‌رفته با سود عملکرد ۶۰ هزار میلیارد تومانی روبرو بودند که قرار است این پول در دو قسط در انتهای آذر و اسفند امسال میان صاحبان سهام عدالت توزیع شود.