فردای اقتصاد: جمعیت شاغل به تمام افراد ۱۰ ساله و بیش تر که در طول هفته مرجع (یعنی هفته قبل از آمارگیری) طبق تعریف کار، حداقل یک ساعت کار کرده و یا بنابه دلایلی به طور موقت کارشان را ترک کرده باشد، گفته می‌شود. جمعیت بیکار به کسانی گفته می‌شود که جویای کار هستند ولی موفق به یافتن شغل نشده اند. جمعیت غیرفعال کسانی هستند که نه شاغل هستند و نه جویای کار.
بر اساس گزارشی از مرکز آمار، و همانطور که در نمودار زیر نشان داده شده است، جمعیت غیرفعال در شش ماه نخست سال ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال قبل به میزان ۳.۰ درصد افزایش داشته است. بدین معنی که نرخ مشارکت اقتصادی ۳.۰ درصد کاهش داشته است. همچنین نسبت اشتغال ۲.۰ درصد و نسبت بیکاری ۱.۰ درصد کاهش را تجربه کرده‌اند. در واقع یکی از علل کاهش نرخ بیکاری در سال ۱۴۰۱، افزایش جمعیت غیرفعال بوده است. بنابراین طی این مدت، دو درصد از شاغلین شغل از دست داده و یک درصد از بیکاران از جستجو برای شغل دست کشیده‌اند.
با تفکیک جنسیتی، داده‌ها نشان میدهند که در شش ماه نخست ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال قبل به مقدار ۷.۰ درصد به جمعیت غیر فعال مردان افزوده شده است. در مقابل نسبت اشتغال و بیکاری به ترتیب با مقادیر ۶.۰ و ۲.۰ درصد کاهش داشته اند. بنابراین جمعیت فعال مردان در سال ۱۴۰۱ کاهش پیدا کرده و کاهش نرخ بیکاری در مردان ناشی از کاهش جمعیت بیکار و افزایش جمعیت غیرفعال بوده است. اما برای زنان در این بازه زمانی شاهد افزایش ۱.۰ درصدی نسبت اشتغال و کاهش ۱.۰ درصدی جمعیت غیرفعال بوده ایم.
با تفکیک به جمعیت شهری و غیرشهری نیز، نسبت جمعیت غیرفعال شهری در شش ماه نخست سال ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال قبل به مقدار ۱.۰ درصد افزایش داشته است و در مقابل نسبت بیکاری ۱.۰ درصد کاهش را تجربه کرده است و تغییری در نسبت اشتغال جمعیت شهری دیده نمیشود. اما برای جمعیت روستایی در همین بازه زمانی، نسبت جمعیت غیرفعال ۷.۰ درصد افزوده شده است. همچنین نسبت اشتغال با کاهش ۸.۰ درصدی مواجه شده است. نسبت جمعیت بیکار روستایی نیز ۱.۰ درصد افزایش داشته است. در واقع برای جمعیت روستایی و با توجه به مقادیر تغییرات این ۳ وضع فعالیت، حالت مطلوبی را نمیتوان متصور شد.
تصویری از جریان نیروی کار
با مقایسه وضعیت تابستان سال جاری با سال گذشته، جریان نیروی کار به این صورت بوده که ۱۱.۵ درصد از جمعیت شاغل تابستان سال ۱۴۰۰، در تابستان سال ۱۴۰۱ به جمعیت غیرفعال پیوسته اند، و ۲.۹ درصد آنها بیکار شده اند. از جمعیت بیکار تابستان سال قبل، ۳۷.۵ درصد شاغل شده اند، و ۲۸.۵ درصد از یافتن شغل ناامید و به جمعیت غیرفعال پیوسته اند. از جمعیت غیرفعال نیز ۶.۸ درصد به شاغل شده اند و ۱.۸ درصد آنها شروع به جستجو برای شغل کرده ولی موفق نشده اند.
بنابراین تصویر کلی بازار کار، از سال ۱۴۰۰ به ۱۴۰۱ حاکی از افزایش جمعیت غیرفعال است که این وضعیت را می‌توان ناشی از افزایش ناامیدی، نااطمینانی و تعمیق رکود دانست. طی یک سال گذشته ناامید شدن مردم از برطرف شدن تحریمها، سیاستهای انقباضی که رکود را تعمیق کرد، تداوم تورم و سخت تر شدن شرایط برای اصلاحات زمینه ای را فراهم کرده است که افراد با وجود کاهش قدرت خرید در نتیجه تورم، یا شغل از دست بدهند و یا از یافتن شغل ناامید شوند.
منبع: گزارش بازار کار مرکز آمار ایران، توسط ایمان محمودی کوهستانی،کارشناس آمارهای نیروی انسانی دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری مرکز آمار ایران