فردای اقتصاد: روسای جمهور برزیل و آرژانتین و مجالس قانون‌گذاری برخی کشورهای آمریکای لاتین در آستانه «اجلاس سران جامعه کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب» در تلاش برای ایجاد یک «اتحادیه منطقه‌ای در آمریکای لاتین» برای انجام برخی از مبادلات تجاری خود هستند تا ضمن کاهش موانع مبادلات تجاری و آسیب‌پذیری خارجی، از یک واحد پولی مشترک بین کشورها استفاده کنند. ایده تشکیل یک واحد پولی مشترک ابتدا سال گذشته در مقاله‌ای توسط وزیر دارایی کنونی برزیل مطرح شد و آقای لولا داسیلوا در طول مبارزات انتخاباتی خود در برزیل بارها به این نکته اشاره کرده بود. سفر آقای داسیلوا به آرژانتین، پیوستن دوباره کشور برزیل به جامعه کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب (CELAC) را نیز به همراه داشت چرا که این کشور در سال ۲۰۱۹ به دستور بولسونارو رئیس جمهور سابق و به دلیل آنچه حضور کوبا و ونزوئلا در این گروه منطقه‌ای عنوان شده بود، از این اتحاد خارج شده بود. انتظار می‌رود که طرح واحد پولی مشترک در وهله‌ی اول به صورت دو جانبه در دستور کار دو کشور قرار گیرد تا در مراحل بعدی سایر کشورهای آمریکای لاتین نیز به آن بپیوندند.
نکته قابل توجه این است که این واحد پولی مشترک قرار است برای یک سری مبادلات خاص تجاری و مالی استفاده شده و متفاوت از واحد پولی مشترک در کشورهای حوزه یورو است. در مورد نحوه ارزشگذاری این پول مشترک هم یک احتمال وجود دارد که از استیبل‌کوین‌های الکترونیکی بر پایه طلا یا ارزهای معتبر مانند دلار یا یورو استفاده شود. در سال ۱۹۸۸ نیز قرار بود یک واحد پولی مشترکی تحت عنوان گاچو (Gaucho) بین دو کشور برقرار شود که به دلیل تغییرات سیاسی و تلاطمات اقتصادی، این قضیه منتفی شد. با این حال اکنون نیز چالش‌های جدی در مورد اجرای این طرح وجود دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود.
انتقادها به ایده پول مشترک
چاپ پول توسط بانک مرکزی برای پوشش کسری بودجه دولت، تورم بالای ۱۰۰ درصدی، کاهش ارزش پزو و تلاش برای مذاکره با صندوق بین المللی پول برای جلوگیری از دهمین نکول از سال ۱۸۱۶، همگی حاکی از وضعیت اقتصادی نامناسب آرژانتین هستند، با این حال برزیل طی سالهای اخیر با اعمال سیاست‌های پولی مناسب، تورم را به محدوده کمتر از ۶ درصد رسانده است. چنین تفاوت‌های اقتصادی بین دو کشور باعث شده‌اند که با توجه به تجربه مربوط به کشورهای اتحادیه یورو و وضعیت اقتصادی نامناسب یونان، کارشناسان در مورد این واحد پولی مشترک و زیان‌های احتمالی برزیل هشدار داده و آنرا کاملا بلندپروازانه و حتی دیوانه‌وار بدانند. حتی در مورد کشورهای اروپایی نیز سالها طول کشید تا کشورهای عضو به نقطه‌ای برسند که احساس کنند برای یک واحد پولی مشترک آمادگی دارند.
نکته دیگر این است که این مناطق به دلایلی مانند عدم تحرک سرمایه و نیروی کار، چسبندگی قیمت‌ها و دستمزد، عدم تطابق چرخه‌های تجاری و نیز عدم قابلیت گسترش ظرفیت مالی اکثر کشورهای این منطقه، ویژگی‌های لازم برای برقراری واحد پولی مشترک را ندارد. در کنار این‌ها، مسائلی مانند تاریخچه پوپولیسم در دو کشور، ارتباطات سیاسی شکننده و نیز مشکلات مربوط به نرخ ارز ثابت نیز چالش‌برانگیز خواهند بود. کارشناسان معتقدند، تفاوت‌های نهادی و ساختاری و ملاحظات حساس و جداگانه کشورها از منظر حاکمیت ملی نیز از جمله چالش‌هایی است که در مسیر دستیابی به هماهنگی مورد نیاز وجود دارد.
روی مثبت واحد پولی مشترک
تجارت با احتمال زیاد از طریق یک پول واحد مشترک و حذف ریسک‌های ارز خارجی، تسهیل می‌شود. این قضیه مخصوصا برای آرژانتین کلیدی است که به دلیل سالها بحران بدهی، دارای ذخایر خارجی کمی است. همچنین برزیل، بزرگترین شریک تجاری آرژانتین بوده و به دنبال گسترش صادرات محصولات خود است، چرا که هم‌اکنون نیز حدود ۱۹ درصد از واردات آرژانتین از برزیل است. در واقع به نظر می‌رسد که این قضیه بیشتر ناشی از تمایلات سیاسی رئیس جمهور برزیل در جهت تعامل بیشتر با آرژانتین و سایر کشورهای آمریکای لاتین و کاهش نفوذ دلار در تعاملات بین آنها بوده و از نظر اقتصادی، چالش‌های بسیار زیادی را پیش رو دارد.
این قضیه برای ایران هم حاوی این نکته است که تا زمانی که ثبات اقتصادی از منظر سیاست‌های پولی و مالی در یک کشور وجود نداشته باشد، حتی با وجود منافع ناشی از تجارت و تمایل بالای کشورهای دیگر برای ارتباط با کشور، این کار از منظر اقتصادی چالش‌های زیادی را به همراه خواهد داشت که نهایتا منجر به نتیجه مطلوب نمی‌شود.
تبادل نظر