فردای اقتصاد: شاید باورتان نشود که نیاکان ما در ایران یکی از اولین اقوامی بوده‌اند که از ماده‌ای شبیه به سیمان استفاده می‌کردند و آثار تاریخی به جا مانده از دوران هخامنشیان نشان می‌دهد که ایرانیان باستان از نزدیک به ۳۰ قرن پیش آهک و ملات‌های آبی را می شناخته‌اند. اما اولین قدم برای راه‌اندازی صنعت سیمان به شکل مدرن آن را در ایران «علی قلی خان سپاهی دنبلی» ملقب به «مهندس الدوله» برداشت که درست ۱۱۰ سال پیش از دانشگاه پلی‌تکنیک زوریخ فارغ‌التحصیل شده بود. او می‌دانست که سیمان در ایران آینده خوبی دارد. در آن زمان سیمان ایران از طریق روسیه و از مسیر باکو تامین می‌شد و در دوره‌ای که ساخت و ساز در ایران رونق عجیبی گرفت؛ یعنی حدود سال ۱۳۱۴ ایران تبدیل به چهارمین کشور وارد کننده سیمان در جهان شد.
موضوعی که انگیزه احداث اولین کوره سیمان ایران با ظرفیت ۱۰۰ تن در روز را با عنوان شرکت سیمان ری ایجاد کرد. حالا اما آن آینده خوبی که مهندس‌الدوله برای صنعت سیمان در ایران پیش‌بینی کرده بود محقق شده و بیشتر از ۷۰ شرکت مشغول تولید این ماده تاثیرگذار در ساخت و ساز هستند، ماده‌ای که گفته می‌شود دو درصد از هزینه ساخت ساختمان‌ها را به خودش اختصاص می‌دهد. البته از آنجا که تولید سیمان به مواد اولیه و تکنولوژی پیچیده‌ای نیاز ندارد در حال حاضر بیشتر از ۱۵۰ کشور مشغول تولید آن هستند. تولید جهانی‌اش بیش از ۴۰۰۰ میلیون تن است.
اما جالب اینکه کشور چین به تنهایی بیشتر از نیمی از سیمان جهان را تولید می‌کند. نکته مهم در مورد سیمان این است که چون هم محصول نهایی سیمان و هم مواد اولیه مورد نیاز آن بسیار سنگین بوده و هزینه حمل‌ونقل آن چشمگیر است این کالا نسبتاً غیرقابل تجارت محسوب می‌شود. به همین دلیل هم تجارت جهانی سیمان بین ۴ تا ۵ درصد تولید آن است و در بهترین سال‌های رونق اقتصادی این عدد به ۷ درصد رسیده است. در ایران این عدد ۲۴ درصد است اما در سال‌های اخیر این صنعت هم مانند صنایع دیگر با چالش‌های جدی مواجه شده که باعث مازاد در عرضه سیمان و خسارت‌های زیادی به این صنعت شده است. از جمله رکود ساخت و ساز که تقاضا را به شدت کم کرده، کاهش بودجه عمرانی کشور که این مورد هم مصرف سیمان را با کاهش مواجه کرده از طرفی بروز جنگ در کشورهای همسایه صادرات سیمان را هم کاهش داده است و در کنار همه اینها آفت نوعی از قیمت‌گذاری دستوری هم به جان صنعت سیمان افتاده است. فهرست چالش‌های صنعت سیمان هنوز تمام نشده بلکه باید قطعی برق در تابستان و کمبود گاز در زمستان را هم اضافه کنید تا بفهمید صنعتی که یکی از علل رشد آن در ایران قیمت پایین و فراوانی انرژی بوده چطور با بحران مواجه شده است. البته تابستان سال گذشته وقتی سیمان وارد بورس کالا شد با کوتاه شدن دست دلال‌ها دریچه‌های جدیدی برای فعالیت تولیدکننده‌های سیمان باز شد اما همه چیز در بورس کالا هم چنان که باید و شاید پیش نرفت و برخی دستکاری‌های بالادستی این دریچه را هم حدودی مسدود کرد.
