قانون‌گذاری در حوزه رمزارزها با سرعت بسیار بالایی در دنیا در حال حرکت است اما در ایران هنوز وضعیت مشخصی ندارد و ابهامات زیاد و جدی متوجه این صنعت پر مخاطب است. اما دلیل عدم توسعه این صنعت در ایران ریشه دیگری دارد.
فردای اقتصاد - به گفته یک مدیر صرافی رمز ارز مهمترین چالش‌های توسعه کسب و کارهای رمزارزی در ایران نابالغ بودن سیستم بانکی، جوان بودن اکوسیستم فینتک و نبود افراد جسور و خطر پذیر در حوزه‌های تصمیم‌گیری است.
احسان قاضی احسان قاضی زاده مدیر ارشد صرافی بیتمکس در گفتگو با فردای اقتصاد گفت: وظیفه شناخت حجم بازارهای مالی در هر کشوری بر عهده حاکمیت و نهادهای نظارتی مرتبط با آن حوزه است و تجربه ما تا کنون حاکی از آن است که تا به حال آمار و اعداد مشخص و قابل استنادی هیچگاه منتشر نشده است. دلیل آن هم ناشی از این است که بخش خصوصی به عنوان تنها بازیگر این حوزه هیچوقت این موضوع را دغدغه و وظیفه خود نمی‌دانسته است و ابزار لازم برای شناسایی آن را هم نداشته است.
قاضی زاده معتقد است: بحث پایه‌ای و کلان‌تر این موضوع آن است که شناخت و مقیاس دقیق بازار رمزارزها حتی در ابعاد جهانی هم کار ساده‌ای نیست. اما در بعضی از کشورها با حمایت حاکمیت و کسب و کارهای بزرگ، شرکت‌هایی به وجود آمده‌اند که وظیفه آنها شناخت و اندازه‌گیری حجم این بازار است. حاکمیتی که اختیار و نظارت دقیق بر تمام درگاه‌های پرداخت دارد، به سادگی می‌تواند حجم مبادلات این بازار را از طریق رصد ورود و خروج صرافی‌ها اندازه‌گیری کند.زمانی که شرایط بازارهای جهانی، به ویژه وضعیت قیمت رمزارزها در جهان روند صعودی دارند، حجم معاملات عموما افزایش پیدا می‌کند و حتی قابل قیاس با سایر بازارهای مالی خواهند بود. اما در شرایط فعلی که ترس از سرمایه‌گذاری و کاهش قدرت خرید میان سرمایه‌گذاران وجود دارد، حجم بازار افت محسوسی را تجربه کرده است. بنابراین اهمیت این حوزه هم به همین دلیل برای حاکمیت کمتر شده است.
این فعال بازار کریپتو معتقد است : تاکنون از سال 98 سه مورد تلاش جدی از سوی بخش خصوصی برای برآورد حجم این بازار صورت گرفته است و می‌توان گفت که بخش خصوصی بارها دست همکاری را به سوی حاکمیت اعم از نهادهای امنیتی و مالی در تمام جنبه‌ها همچون حجم بازار، پولشویی و مسائل حقوقی دراز کرده است تا بتواند چارچوب و الزامات قانونی را برای این حوزه تعریف کند. اما همیشه ناکام مانده است.
مالیات دهندگان رمزارزی رسمی هستند؟
قاضی زاده درباره رسمی بودن فعالیت صرافی‌های رمزارزی معتقد است: با توجه به اطلاعات موجود شرکت‌های تبادل یا صرافی‌ها که بازیگران اصلی این حوزه هستند که ذیل شرکت‌های تجاری ثبت و تعریف شده‌اند در حال حاضر مالیات خود را می‌دهند و ردیف‌ها و کدهای مالیاتی آنها صادر شده است و اداره‌های مختلف ساز و کار آنها را کاملا می‌شناسند.
به گفته این فعال بازار کریپتو بخش خصوصی کاملا قصد همکاری دارد و حسن نیت خود را اثبات کرده است. به طور مثال می‌توان به سال 99 و سقوط بورس اشاره کرد. در آن زمان بسیاری از پلتفرم‌های رمزارزی، مکانیزم‌های ثبت نام خود را متوقف کردند و جلوی آن را گرفتند. دلیل آن هم این بود که جلوی نگرانی فعالین بازار سرمایه مبنی بر خروج سرمایه از بورس و حرکت آن به سوی رمزارزها گرفته شود تا حاکمیت نیز دید بدی در آن برهه نسبت به این بازار پیدا نکند. علاوه بر این رویکردهای مشابه دیگر و متعددی هم از این دست وجود داشت. اما متاسفانه جوابی که این کسب و کارها از حاکمیت گرفتند، درخور این رویکرد نبود. بنابراین اصلا نمی‌توان گفت که در این 4 سال رو به جلو حرکت کرده‌ایم.
رمزارزها و دور زدن تحریم‌ها
قاضی زاده گفت: بحث درباره اینکه رمزارزها می‌توانند در مسئله تحریم‌ها نقش ناجی را ایفا کنند. اما رفته رفته مشخص شد که اینگونه نیست. دلیل آن دو وجه مختلف داشت. بُعد اول ناشی از ذات فنی بلاک‌چین و رمزارزها است. بعد دیگر هم ناشی از اهمال‌کاری و کندی حاکمیت بود.
قاضی زاده با اشاره به اینکه موافق نقش رمزارزها در تسهیل تبادلات بین‌المللی است گفت: سابقه انجام معاملات در ابعاد بزرگ مثل نفت ونزوئلا را داشته‌ایم که تجربه خوبی نبود. اما از طرفی پلتفرم‌های معامله مثل صرافی‌های متمرکز اصلا روش خوبی برای دور زدن تحریم‌ها نیستند.
درس‌آموزی از FTX
به گفته وی فروپاشی صرافی FTX به تمام دنیا نشان داد که در هر جایی از دنیا با هر مکانیزم قانونی، هر اتفاق ناگواری ممکن است، رخ دهد.
قاضی زاده در ادامه گفت که شخصا مخالف این موضع است که اکوسیستم رمزارزی در فضای خاکستری و خلا قانونی باقی بماند. زیرا زمانی که یک مجموعه‌ای تحت یک شرکت تجاری در ایران ثبت می‌شود و این کسب و کارها در گام‌های بعدی در رویدادهای مختلف شرکت خود را ارائه می‌کنند، از صندوق‌های نوآوری وام می‌گیرند و به طور کلی در فضای کسب و کار ایران تنفس می‌کند، درست نیست که بگویند ما علاقه‌ای به رگوله شدن نداریم. به همین دلیل است که خیلی از پلتفرم‌های بزرگ جهانی در کشورهایی که سخت‌گیری قانونی کمتری دارند در حوزه رمزارزها دارند، خود را به ثبت می‌رسانند. از این میان می‌توان به کشورهای سی‌شل و استونی اشاره کرد. بنابراین موضوع قانونی شدن، موضوع مورد بحث کسب و کارهای ایرانی نیست و این بحث در تمام دنیا یکی از مطالبات اصلی است. فضای خاکستری هم به مخاطب و هم به کسب و کار ضربه می‌زند.
تبلیغات رمزارزی آزاد است؟
طرح‌های مارکتینگ و تبلیغات یکی از ارکان جدایی ناپذیر از طرح‌های توسعه‌ای هر کسب و کاری است. اما به دلیل فضای ابهام‌آلود و خاکستری رمزارزها این کسب و کارها نمی‌توانند آزادانه عمل کنند.
به گفته احسان قاضی زاده، به طور قطع کسب و کارهای این حوزه با این چالش جدی مواجه هستند. خیلی از آژانس‌های تبلیغاتی حاضر به گفتگو با کسب و کارهای رمزارزی نیستند. حتی آژانس‌های تبلیغاتی که خدمات جانبی مانند سئو دارند هم از همکاری با این کسب و کارها اجتباب می‌کنند.
مشکل دیگری که جلوی توسعه کسب و کارهای رمزارزی را می‌گیرد، نابالغ بودن سیستم بانکی، اکوسیستم فینتک ایران و نبود افراد جسور و خطر پذیر در حوزه‌های تصمیم‌گیری عوامل اصلی عدم توسعه این صنعت در ایران بوده است.