فردای اقتصاد: سال‌های سال است که عربستان سعودی و اسراییل، در همه زمینه‌ها با یکدیگر همکاری می‌کنند اما تاکنون تنها از گذاشتن نام شراکت برای این همکاری‌ها پرهیز کرده‌اند. سران دو طرف مخفیانه با یکدیگر مذاکره و رایزنی می‌کنند، رقیبی مشترک به نام ایران دارند، زیرساخت‌های مشترک مخابراتی تاسیس می‌کنند، بدون سر و صدا با یکدیگر معاملات تجاری انجام می‌دهند و هر دو عضو اتحادهای دفاعی به رهبری ایالات‌متحده هستند. اما با وجود آنکه پنج عضو اتحادیه عرب، اعلام کردند که روابط کامل دیپلماتیک با اسراییل برقرار می‌کنند، برای عربستان سعودی کار آسانی نبود که تابوی ۷۵ ساله «عادی‌سازی» روابط با دولت یهود را که همواره علیه‌اش صحبت می‌کردند، بشکند.
سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه محافظه‌کار و ۸۷ ساله عربستان، تاکنون هرگونه صحبت از آغاز روابط با اسراییل در شرایطی که فلسطینی‌ها همچنان بی‌دولت مانده‌اند را، مذموم دانسته‌است. سعودی‌ها همواره از ابتکار صلح عربی که در سال ۲۰۰۲ ارائه شد، حمایت کرده‌اند. بر اساس این طرح، عادی‌سازی روابط اعراب و اسراییل تنها در شرایطی رخ می‌دهد که تل‌آویو از سرزمین‌هایی که آن را در جریان جنگ سال ۱۹۶۷ اشغال کرده‌است، عقب‌نشینی کند و اجازه دهد تا دولت مستقل فلسطینی تشکیل شود.
از زمان عمومی شدن این ابتکار صلح، هیچ پیشرفتی برای جبهه فلسطینیان به دست نیامده‌است، اما اعراب منتظر نماندند. در سال ۲۰۲۰، بحرین و امارات متحده عربی، با برقراری روابط رسمی با اسراییل موافقت کردند، اقدامی که بعید به نظر می‌رسد بدون حمایت تاکتیکی سعودی‌ها رخ داده باشد. به نظر می‌رسد اقدامات شتاب‌زده دیپلماتیک سه‌جانبه سعودی‌ها، اسراییلی‌ها و آمریکایی‌ها، حکایت از آماده شدن عربستان برای عادی‌سازی روابط با تل‌آویو دارد.
فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان سعودی، اخیرا گفت: «ما باور داریم که عادی‌سازی روابط با اسراییل به نفع منطقه است و منافع مهمی برای همگان خواهد داشت.» این واپسین موضع‌گیری علنی سعودی‌هاست که علاقه آنها را به برقراری روابط با اسراییل نشان می‌دهد.
دلیل اصلی این موضوع، تغییر رویکرد جو بایدن، رییس‌جمهور ایالات‌متحده در قبال سعودی‌هاست. او در سال ۲۰۱۹ و پیش از آنکه وارد کاخ سفید شود، گفت که قصد دارد با سعودی‌ها مانند یک «دولت منفور و به طرزی که لیاقتش را دارند» رفتار کند. این اظهار نظر، اندک زمانی پس از قتل و تکه تکه کردن جسد جمال قاشقچی، ستون‌نویس روزنامه واشنگتن پست، توسط که افرادی که گمان می‌رود از سوی محمد بن سلمان، ولیعهد و حاکم دوفاکتوی عربستان ماموریت داشتند، ابراز شد.
بایدن اما از ترس تضعیف موقعیت آمریکا در خاورمیانه، موضع خود را تغییر داد. از زمانی که روسیه به اوکراین حمله کرد، بایدن موفق نشد نظر موافق تولیدکنندگان نفت منطقه را برای پیگیری سیاستی که بتواند کمبود نفت روسیه در بازار را جبران و به کشورهای غربی کمک کند، جلب نماید. امسال چین نیز در اقدامی دیپلماتیک پیش‌دستی و میان سعودی‌ها و ایران برای از سرگیری روابط دیپلماتیک میانجی‌گری کرد.
دستیابی به توافق میان عربستان و اسراییل، بخشی از استراتژی گسترده‌تر آمریکا برای نوسازی و تقویت اتحاد با سعودی‌ها درست در شرایطی است که واشنگتن بار دیگر به دنبال نوعی توافق با ایران با هدف محدود کردن برنامه هسته‌ای‌اش در برابر لغو تحریم‌های اقتصادی است. تلاش آمریکا برای بهبود روابط میان اسراییل و عربستان، با دو هدف انجام می‌شود.
بنیامین نتانیاهو، هیچگاه اشتیاق خود برای تبدیل شدن به نخست‌وزیری که با یکی از مهمترین رهبران جهان عرب، پیمان امضا می‌کند، پنهان نکرده‌است. چنین دستاوری می‌تواند موضع سرسختانه او در مخالفت با توافق آمریکا با ایران را نرمتر کند. نتانیاهو مدعی است که ایران می‌تواند به زودی بمب اتمی بسازد. از سوی دیگر نتانیاهو، مورد علاقه جمهوری‌خواهان آمریکا نیز هست، بنابر این، راضی نگه داشتن او می‌تواند به بایدن کمک کند تا توافق احتمالی با ایران را به رقبای داخلی‌اش بقبولاند. در حالی که تنها یک سال و نیم تا انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا باقی مانده‌است، با انجام موفق این ماموریت، بایدن می‌تواند از این عملکرد درخشان خود در سیاست‌خارجی، رونمایی کند.
با این همه، موانع همچنان باقی هستند. محمد بن سلمان، فهرست بلندی از درخواست‌ها از جمله خرید تسلیحات پیشرفته از آمریکا، حمایت واشنگتن از برنامه غیرنظامی هسته‌ای در داخل خاک عربستان و امضای یک پیمان دفاعی که تضمین‌های امنیتی آمریکا در برابر ریاض را تقویت کند، روی میز گذاشته‌است، موضوعی که واشنگتن تمایلی به آن ندارد. حتی اگر بخشی از این شروط پذیرفته شود، موضوع فلسطین همچنان لاینحل باقی خواهد ماند. اسراییل باید بر سر آن امتیاز دهد حتی اگر این امتیاز چیزی فراتر از تعارفات ظاهری برای آرام کردن سعودی‌ها باشد.
منبع: اکونومیست
برای جزییات بیشتر کلیک کنید:
پیش‌شرط‌های عجیب بن‌سلمان برای عادی‌سازی روابط با تل‌آویو
فرید زکریا پاسخ داد: عربستان، پول خود را چگونه خرج می‌کند؟
۳۱ خرداد ۱۴۰۲ - ۰۸:۴۶
سال‌های سال است که عربستان سعودی و اسراییل، در همه زمینه‌ها با یکدیگر همکاری می‌کنند اما تاکنون فقط از گذاشتن نام شراکت برای این همکاری‌ها پرهیز کرده‌اند. سران دو طرف مخفیانه با یکدیگر مذاکره و رایزنی می‌کنند.
تبادل نظر