همراه با احمد عزیزی معاون اسبق بانک مرکزی و مدیر عامل پیشین ملی بانک PLC لندن
میراث سده / راز ناگفته نیم قرن تورم در اقتصاد ایران
این گفت‌وگو در آذر ۱۴۰۰ ضبط شده است
از یک و نیم قرن فعالیت بانکداری و بیش از ۶۰ سال فعالیت بانک مرکزی، اقتصاد ایران به جز سال‌هایی معدود درگیر تورم‌های دورقمی و مزمن بوده است. فاجعه‌ای که سفره‌های ایرانیان را دائما کوچکتر کرده است.
فردای اقتصاد: در این قسمت از میراث سده با احمد عزیزی، معاون اسبق بانک مرکزی و مدیرعامل پیشین ملی بانک PLC لندن به گفت‌وگو نشسته‌ایم. وی معتقد است صنعت بانکداری حدودا یک صد سال عقب‌تر از جهان است. هرچند در فرآیند توسعه تقریبا روندی مشابه دنیا را طی کرده، اما علاقه روزافزون دولت‌ها در ایران به تمرکز قدرت، کمترین سطح استقلال بانک مرکزی را نیز به رسمیت نشناخته است. بنابراین، حتی می‌تواند مدعی شد که بانکداری مرکزی عامل پایداری تورم مزمن طی حدود نیم قرن گذشته بوده است. اما مرهم این زخم کهنه چیست؟
مهمترین محورهای این قسمت:
- بانکداری در دوران پول‌های خصوصی
- بانک شاهنشاهی چگونه با پول‌های خصوصی مواجه شد؟
- ماجرای داشتن پول ملی برای ایرانیان
- سیاست‌های پولی ایران و جهان در دوره رکود بزرگ
- بانک مرکزی ایران چگونه تاسیس شد؟
- طرح خارجی‌ها برای تاسیس بانک مرکزی چه تغییری در ایران کرد؟
- آیا دهه طلایی ۴۰ عامل دولتی شدن اقتصاد نبود؟
بخش دوم
در صنعت بانکداری دهه پنجاه دو مساله کاملا مشهود است؛ حضور شاه به عنوان تصمیم‌گیر مطلق اقتصاد و آغاز نرخ بهره واقعی منفی در اقتصاد. هم‌زمان در جهان نیز دیدگاه‌های کینزی مورد اقبال است. آیا نیم قرن تورم سنگین در اقتصاد ایران ناشی از رویکردهای شخص محمدرضا پهلوی در دهه پنجاه بوده یا دیدگاه‌های کینزی اقتصاددانان آن زمان زمینه‌ساز وضعیت فعلی است؟ ریال ایران که روزی میان ۱۶ ارز منتخب صندوق بین‌المللی پول بود، چگونه به یکی از بی‌ارزش‌ترین پول‌های جهان تبدیل شده است؟
انقلاب اسلامی در همان آغاز با سه پدیده مهم «ملی شدن بانک‌ها»، «پاکسازی کارکنان نظام بانکی» و «بانکداری بدون ربا» همراه می‌شود؛ این تحولات چه اثری بر نظام بانکی داشته است؟ این‌ها مهمترین پرسش‌هایی است که در قسمت دوم گفت‌وگو با دکتر احمد عزیزی، معاون اسبق بانک مرکزی و مدیر عامل پیشین ملی بانک PLC لندن به آن پاسخ می‌دهیم.
مهمترین محورهای این قسمت از میراث سده:
- شروع قسمت جدید: دو اتفاق مهم بانکداری دهه ۵۰
- ماجرای نگرانی سوئیس از خرید فرانک توسط ایران
- انقلاب اسلامی و پدیده ملی شدن بانک‌ها
- مساله نیروهای متخصص در نظام بانکی پس از انقلاب
- بانکداری اسلامی چگونه نظام بانکی را متحول کرد؟
در صنعت بانکداری دهه پنجاه دو مساله کاملا مشهود است؛ حضور شاه به عنوان تصمیم‌گیر مطلق اقتصاد و آغاز نرخ بهره واقعی منفی در اقتصاد. هم‌زمان در جهان نیز دیدگاه‌های کینزی مورد اقبال است. آیا نیم قرن تورم سنگین در اقتصاد ایران ناشی از رویکردهای شخص محمدرضا پهلوی در دهه پنجاه بوده یا دیدگاه‌های کینزی اقتصاددانان آن زمان زمینه‌ساز وضعیت فعلی است؟ ریال ایران که روزی میان ۱۶ ارز منتخب صندوق بین‌المللی پول بود، چگونه به یکی از بی‌ارزش‌ترین پول‌های جهان تبدیل شده است؟
· انقلاب اسلامی در همان آغاز با سه پدیده مهم «ملی شدن بانک‌ها»، «پاکسازی کارکنان نظام بانکی» و «بانکداری بدون ربا» همراه می‌شود؛ این تحولات چه اثری بر نظام بانکی داشته است؟ این‌ها مهمترین پرسش‌هایی است که در قسمت دوم گفت‌وگو با دکتر احمد عزیزی، معاون اسبق بانک مرکزی و مدیر عامل پیشین ملی بانک PLC لندن به آن پاسخ می‌دهیم.
مهمترین محورهای این قسمت از میراث سده:
- شروع قسمت جدید: دو اتفاق مهم بانکداری دهه ۵۰
- ماجرای نگرانی سوئیس از خرید فرانک توسط ایران
- انقلاب اسلامی و پدیده ملی شدن بانک‌ها
- مساله نیروهای متخصص در نظام بانکی پس از انقلاب
- بانکداری اسلامی چگونه نظام بانکی را متحول کرد؟
بخش سوم
در دو بخش ابتدایی گفت‌وگو با دکتر احمد عزیزی، معاون اسبق بانک مرکزی و مدیر عامل پیشین ملی بانک PLC لندن درباره شکل‌گیری نظام بانکی در ایران و عقب‌افتادگی‌های آن نسبت به جهان بحث کردیم. همچنین چرخش‌های ساختاری در نگاه به بانکداری در دهه ۵۰ ارزیابی شد. در نهایت به سه تغییر شتاب‌زده و نفوذ نگاه چپ هم‌زمان با انقلاب اسلامی پرداختیم.
خاستگاه نظام چندنرخی ارز بلافاصله با شروع جنگ چه بود و چرا با وجود پایان جنگ، همچنان مانند زخمی مزمن در اقتصاد ایران رخنه کرده است؟ بحث دوم نیز به نفوذ فساد در نظام بانکی کشور در نیمه دهه ۸۰ و ماجرای ورشکستگی پنهان بانک‌های کشور اختصاص یافته است.
بخش چهارم
پس از بررسی ریشه‌های ۵۰ سال تورم مزمن در اقتصاد ایران، در بخش پایانی گفت‌وگو با دکتر احمد عزیزی، معاون اسبق بانک مرکزی و مدیر عامل پیشین ملی بانک PLC لندن راهکارهای ترمیم این زخم کهنه را بررسی می‌کند. به اعتقاد وی هرچند در میدان نظر و تئوری راه‌های زیادی برای آزادی و سالم‌سازی نظام بانکی وجود دارد، اما در میدان عمل به سختی می‌توان یک راهکار جامع اجرایی را برای برون‌رفت از وضعیت فعلی جویا شد. بنابراین، اصلاحات کوچک در هر بخشی که بتوان بر گروه‌های ذی‌نفع و موانع تودرتو غلبه کرد می‌تواند کورسوی امیدی برای آینده تورمی اقتصاد ایران باشد.
مهمترین محورهای این قسمت:
- آنچه در قسمت سوم گذشت
- شروع قسمت جدید: ماجرای تحریم در چهار دهه گذشته
- راهکار کلان رهایی از بیماری تورم
- در میدان عمل چگونه نظام بانکی را اصلاح کرد؟
- چرا از ارز چند نرخی خلاص نمی‌شویم؟
- سیاست‌گذار برای آینده چه باید کند؟