گفت‌وگو با دکتر علینقی مشایخی، موسس و استاد دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعتی شریف
رنسانس تحولی را در غرب ایجاد کرد و سرآغاز ورود ماشین‌ها در فعالیت تولیدی انسان‌ها شد، اما کشورهایی مانند ایران که جزو محدوده نفوذ رنسانس نبودند، به نوعی واردکننده صنعت ماشینی بودند. نشانه‌های صنعت مدرن در ایران اوایل قرن چهاردهم هویدا شد و گروهی از تحصیل‌کرده‌های ایرانی پایه‌های توسعه را در ایران بنا نهادند. اما توسعه پایدار نیازمند یک چارچوب منسجم از ساختار حاکمیت و حکومت قانون گرفته تا سیاست خارجی و فرهنگ مردمی است. زیربناهایی که در یکصد سال گذشته در کشورمان با تلاطم‌های بسیاری مواجه بوده است. هرچند ایران نسبت به عمده کشورهای همسایه از توسعه‌یافتگی بهتری برخوردار است، اما روند توسعه‌ای ما رو به نزول است.
در این قسمت از میراث سده همراه با دکتر علینقی مشایخی، موسس و استاد دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف، ریشه‌های این عقب‌گرد در توسعه صنعتی معرفی می‌شوند.
· مهم‌ترین محورهای این قسمت:
· آیا صنعتی شدن در ایران وارداتی است؟
· چارچوب دستیابی به توسعه صنعتی
· آیا ایران آمادگی صنعتی شدن را داشت؟
· تفکر اصلی پشت تحولات صنعتی ایران چه بود؟
· چرا افراد توانمند قربانی حاکمان می‌شوند؟
· چرا ایرانی‌ها فقط کارگران صنعت در ایران بودند؟
· چرا حضور خارجی‌ها ایران را مثل کانادا یا نیوزلند نکرد؟
در بخش دوم گفت‌وگو با دکتر علینقی مشایخی، موسس و استاد دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف ریشه‌های ناکامی توسعه صنعتی در ایران بررسی می‌شود. پرسش‌هایی مانند «چرا امیرکبیر کشته شد؟»، «چرا ابتهاج زندانی شد؟» یا «چرا فولاد را در کویر می‌سازیم؟» ما را به یکی از مهم‌ترین پاسخ‌ها درباره دلایل عدم توسعه می‌رساند. جایی که دیده می‌شود نظام حکمرانی نتوانسته در اولویت‌ها و ایجاد ارتباط با بخش خصوصی موفق عمل کند. در سوی دیگر، مطالعه تاریخ نشان می‌دهد گویا پیش‌برندگان جامعه مدرن نتوانستند به خوبی با بدنه سنتی کشور ارتباط بگیرند. در ارتباط با خارجی‌ها نیز نتوانستیم راهی پیدا کنیم که هم از تخصص آنها بهره بریم و هم استقلال خود را حفظ کنیم. نزولی شدن مسیر توسعه در ایران بر اثر ضعف رابطه حکومت با بخش خصوصی و نقش مردم در آن محورهای اصلی این قسمت از میراث سده است.
مهم‌ترین محورهای این قسمت:
چقدر با برنامه‌ریزی در توسعه پیش رفتیم؟
افکار ضدتوسعه در حاکمان ما چرا ریشه‌دار است؟
آیا توسعه‌گران خان‌زاده بودند و به نفع مردم کار نکردند؟
آیا باید نگران استفاده از مشاوران خارجی بود؟
تفاوت توسعه با رشد اقتصادی چیست؟
توسعه با دولت انجام می‌شود یا بخش خصوصی؟
بخش خصوصی چه زمان رشد می‌کند؟
بخش سوم
تا این نقطه از گفت‌وگو با دکتر علینقی مشایخی، موسس و استاد دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف به دو موضوع مهم درباره ناکامی توسعه‌گران ایران پی بردیم. اول آنکه در سده گذشته حاکمان همواره از به قدرت رسیدن بخش خصوصی و افراد برجسته هراس داشتند و هیچگاه سازوکاری برای حل این مشکل چیده نشده است. دوم اینکه روشنفکران توسعه نتوانستند ارتباط مناسبی با قشر سنتی جامعه برقرار کنند. در قسمت سوم این مصاحبه به مصائب اخیر کشور پس از انقلاب اسلامی در توسعه توسعه صنعتی میپردازیم.
مهم‌ترین محورهای این قسمت:
شروع قسمت جدید: تفکر توسعه‌ای در جوامع مختلف
ارتباط انقلاب اسلامی و توسعه‌یافتگی
آیا از بازگشت به ایران راضی هستید؟
نگاه هیجانی پس از انقلاب به ضربه‌ای به سرمایه انسانی زد؟
مشکوک به نگاه‌های غربی یا کمونیستی
بخش چهارم
بخش پایانی گفت‌وگو با دکتر علینقی مشایخی، موسس و استاد دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعتی شریف موانع توسعه پس از انقلاب شناسایی شد. اینکه چقدر و چگونه پیشرفت کرده‌ایم و در مقایسه با سایر کشورها چه جایگاهی به دست آورده‌ایم مورد مباحثه قرار گرفت. از نقش تحریم تا ایدئولوژی در توسعه کشور رمزگشایی شد و در پایان نقشه راه آینده کشور در مسیر پیشرفت معرفی گردید.
مهم‌ترین محورهای این قسمت:
· ماجرای خودباوری در توسعه صنعتی
· چرا رابطه منابع و رفاه در ایران هم‌خوانی ندارد؟
· نقش ایدئولوژی و تخصص در توسعه ایران
· ایران با تحریم می‌تواند توسعه یابد؟
· برای آینده توسعه چه باید کرد؟