گفت‌وگوی ویژه/ ریشه‌های قاچاق و خام‌فروشی در ایران
گفت‌وگوی ویژه همراه با محمدمهدی بهکیش؛ ۸ اردیبهشت ۱۴۰۱
بحث عوارض صادراتی مدتی است نقل محافل کارشناسی و سیاست‌گذاری شده است. تاکید بر اولویت داشتن تامین نیاز داخلی نسبت به صادرات، مهم‌ترین ادله طرفداران وضع عوارض بر صادرات است. اما مخالفان معتقدند محدود کردن صادرات، ضربه به تولیدکنندگان داخل کشور است که در نهایت دود آن در چشم مردم می‌رود.
ایران با داشتن بالاترین درصد تعرفه تجاری در کشورهای خاورمیانه، حتی در کنترل قیمت‌ها به عنوان هدف اصلی این تعرفه‌ها کارنامه ضعیفی داشته است. در این گفت‌وگو با دکتر محمدمهدی بهکیش، اقتصاددان برجسته و دبیر کل سابق کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین‌المللی به ریشه‌های عقب‌ماندگی ایران در تجارت و رشد اقتصادی می‌پردازیم.
دکتر بهکیش، دولت را بزرگ‌ترین خام‌فروش کشور می‌داند و محدود کردن صادرات به بهانه حمایت از نیاز داخل را فهم اشتباه صورت مساله می‌داند. وی می‌گوید نمی‌توان تولید داخل را از صادرات جدا دانست، تولیدکننده‌ای موفق است که صادرات داشته باشد و بتواند کالای رقابتی تولید کنند تا هم مصرف‌کنندگان در رفاه قرار گیرند و هم عواید صادراتی به سرمایه‌گذاری در تولید و تقویت تکنولوژی کمک کند. بنابراین، کشوری توسعه می‌یابد که صادرات و در کل تجارت بیشتری داشته باشد.
به گفته این اقتصاددان برجسته، اقتصادی که با دیوارهای عظیم تعرفه‌ای درگیر است، طبیعی است که قاچاق بخشی از تجارت آن می‌شود. وقتی دولت از فروش مخفیانه نفت با افتخار صحبت می‌کند، روی دیگر سکه آن است که فعالان اقتصادی داخل کشور نیز از قواعد و قوانین پیروی نمی‌کنند.
ایران فرصت‌های بسیاری چه از نظر جایگاه جغرافیایی و منابع و چه از منظر نیروی انسانی متخصص دارد که برای شکوفایی نیاز به تغییر نگاه به چرخه تولید دارد. دکتر بهکیش تاکید می‌کند که هیچ‌گاه نمی‌گوییم همه چیز به ناگهان آزاد شود، اما نیاز است با ایجاد یک ساختار تدریجی ریل اقتصاد و نگاه به توسعه را تغییر دهیم.