فردای اقتصاد: ۲۲ آگوست پانزدهمین نشست سالانه بریکس شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی در ژوهانسبورگ برگزار می‌شود. برای اولین بار، یکی از سران کشورها حضور نمی‌یابد. سیریل رامافوسا، رئیس جمهور آفریقای جنوبی برای میزبانی از ولادیمیر پوتین چالش جدی داشت. وی از طرفی خود را مسئول می‌دانست که همتای روس خود را صحیح و سالم میزبانی کند؛ از سوی دیگر به عنوان یکی از امضاکنندگان اساسنامه رم، وظیفه دارد آقای پوتین را بازداشت و به دادگاه لاهه بفرستد. به هر حال، آقای پوتین در این مراسم شرکت نخواهد کرد. اما مساله بریکس اکنون فراتر از اینهاست و سوال اساسی آن است که چه چیزی اعضا را کنار هم نگه خواهد داشت و این گروه چه اهمیتی در آینده خواهند داشت؟
اینجا بشنوید:
بریکس چگونه متولد شد؟
اتحادها عموما حول منافع مشترک یکسان اعضا شکل می‌گیرند. اما در بریکس چنین چیزی برقرار نیست. کلمه مخفف بریکس سال ۲۰۰۱ توسط گلدمن ساکس ابداع شد که بیشتر ابزار بازاریابی بود برای جذب سرمایه‌گذار در چهار کشور بزرگ که بعدها با پیوستن آفریقای جنوبی پنج تا شد. گلدمن ساکس در سال ۲۰۰۶ یک صندوق سرمایه‌گذاری در بریکس افتتاح و جذب سرمایه کرد.
تفاوت‌ها و منافع مشترک اعضای بریکس
اما اعضای بریکس تفاوت‌های معناداری با هم دارند. سه عضو، یعنی برزیل، هند و آفریقای جنوبی دموکراسی هستند؛ حال آنکه روسیه و چین اینگونه نیستند. روسیه، چین و هند سلاح هسته‌ای دارند؛ اما برزیل و آفریقای جنوبی ندارند. بزریل و روسیه صادرکننده کامودیتی هستند؛ اما چین واردکننده بزرگی در حوزه کالاهای پایه است. اقتصاد چین از مجموع چهار کشور دیگر بزرگتر است. چین همچنین دعوای قدیمی در مرزهایش با هند دارد. در سال ۲۰۱۵، گلدمن صندوق خود در بریکس را بست و این سوال مطرح شد که آینده بریکس چه خواهد شد؟
طبیعتا رهبران بریکس علاقه زیادی به استمرار این اتحاد دارند. برای برزیل، هند و آفریقای جنوبی این اتحاد یک راه ارتباطی اختصاصی برای دسترسی به چین است؛ چیزی که آنها در خلال گروه ۲۰ از آن محرومند. برای روسیه، وجود بریکس یک پوشش دفاعی برای اقدامات خلاف عرف بین‌الملل مانند جنگ اوکراین است. برای چین نیز دسترسی به یک کلوب بزرگ از کشورهای در حال توسعه که در محور غرب نیستند یک مزیت بزرگ است. تمام این پنج کشور به یک جهان چندقطبی که کمتر تحت سلطه آمریکا باشد تمایل دارند.
پیشرفت‌های بریکس در طول زمان و مسیر آینده
اولین نشست این گروه در ۲۰۰۹ برگزار شد. سال ۲۰۱۴، یک موسسه با عنوان بانک توسعه جدید (NDB) در شانگهای تاسیس کردند. هرچند ۲۵ میلیارد دلار دارایی این نهاد کمتر از یک دهم دارایی بانک جهانی است، اما این نهاد یک گام در جهت به چالش کشیدن سلطه دلار آمریکا محسوب می‌شود. این نهاد تلاش دارد ۳۰ درصد از تسهیلات خود را با ارزهای محلی پرداخت کند. در سال ۲۰۲۰ اندازه اقتصاد بریکس از مجموع گروه ۷، شامل هفت کشور بزرگ صنعتی جهان سبقت گرفت.
تمام این‌ها علاقه دیگر کشورها به عضویت در بریکس را تقویت کرده است. مثلا مشاور رئیس جمهور ایران، عضویت در بریکس را گام بعدی سیاست خارجی ایران پیشنهاد کرده است. آرژانتین، اندونزی، عربستان سعودی، مصر و امارات متحده عربی نیز پیشتر به بانک توسعه جدید پیوسته‌اند. اگر همه این کشورها به بریکس بپیوندند، این سازمان بیش از نیمی از جمعیت جهان را شامل خواهد شد.
اما در مسیر توسعه دودستگی وجود دارد. چین و روسیه طرفدار جذب اعضای جدید هستند. شرایط و فرآیند توسعه در دستور کار نشست سال قبل بود. اعضای جدید که تمایلات ضدآمریکایی دارند می‌توانند قدرت چین در بریکس را تقویت کنند. آقای پوتین نیز، بزرگ شدن بریکس را راهی برای یارکشی در مقابل اتحاد غربی‌ها می‌داند. اما بنا بر برخی دلایل، برزیل و هند تمایلی به توسعه ندارند. آنها نمی‌خواهند چین مرکز اصلی این اتحاد شود و همچنین، آنها از اینکه این اتحاد به یک رقیب غرب تبدیل شود بر حذر هستند. زیرا آنها بر خلاف چین و روسیه اکنون روابط بسیار بهتری با غرب دارند. نشست امسال تلاش می‌کند درباره توسعه بریکس صحبت نکند؛ اما به هر حال، هر کدام از این دیدگاه‌ها که غالب شود، مسیر آینده این بلوک را تعیین خواهد کرد.
تبادل نظر