نرخ‌های بهره تا چه زمانی بالا می‌ماند؟

فردای اقتصاد: پس از حدود ۲ سال افزایش مداوم نرخ‌های بهره به سطوحی فراتر از اعداد بحران مالی ۲۰۰۸، به نظر می‌رسد که چرخه افزایش نرخ بهره متوقف شده باشد. با این حال با توجه به فاصله تورم با سطح هدف دو درصدی، در مورد کاهش نرخ بهره کماکان تردیدهای زیادی وجود دارد.

دومین توقف نرخ بهره در آمریکا

پس از آنکه بانک مرکزی آمریکا در روز چهارشنبه نرخ بهره را بدون تغییر گذاشت، روز جمعه گزارش ضعیف‌تر از حد انتظار ایجاد مشاغل، این امید را به وجود آورد که فدرال رزرو می‌تواند سال آینده کاهش نرخ بهره را آغاز کند. گزارش NFP برای ماه اکتبر ایجاد ۱۵۰ هزار شغل را نشان داد که کمتر از انتظار ۱۸۰ هزار و بسیار کمتر از عدد ۳۰۰ هزار ماه قبل بود. اما این گزارش آنقدر ضعیف نبود که زنگ خطر را برای اقتصاد به صدا درآورد. معامله گران با احتمال ۹۵ درصد معتقدند که فدرال رزرو نرخ بهره را در دسامبر ثابت نگه دارد و همچنین اولین کاهش نرخ بهره نیز با احتمال ۵۸ درصد در مارس سال بعد خواهد بود. با این حال رئیس فدرال رزرو بیان کرد که سیاست‌گذاران هنوز چنین اقدامی را در دستور کار ندارد و کمیته در حال حاضر اصلاً به کاهش نرخ‌ها فکر نمی‌کند.

نشست چهارشنبه دومین جلسه متوالی بود که کمیته بازار آزاد فدرال تصمیم گرفت نرخ های بهره را افزایش ندهد، زیرا مقامات به دنبال شفافیت بیشتر در مورد این قضیه هستند که آیا سیاست پولی در حال حاضر به اندازه کافی سفت و سخت است تا تورم را مهار کند یا خیر. پس از ۱۱ افزایش از مارس ۲۰۲۲، نرخ معیار وجوه فدرال اکنون بین ۵.۲۵ تا ۵.۵ درصد است. بانک مرکزی بیان کرد که آنها متعهد به دستیابی به یک سیاست پولی هستند که به اندازه کافی محدود کننده باشد تا تورم را در طول زمان به ۲ درصد کاهش دهد و هنوز مطمئن نیستند که به چنین موضعی دست یافته باشند.

در همین رابطه بخوانید: تورم آمریکا افزایشی می‌شود؟

شرایط مالی، از جمله هزینه‌های استقراض شرکت‌ها، از آخرین جلسه فدرال رزرو در ماه سپتامبر، با رسیدن بازدهی اوراق بلندمدت خزانه‌داری به بالاترین حد چند ساله، تشدید شده است و بازارهای جهانی را در زمان افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی متلاطم کرده است. پس از جلسه فدرال رزور، بازدهی اوراق دو ساله خزانه‌داری که با انتظارات نرخ بهره حرکت می کند، به ۴.۹۴ درصد کاهش یافت که پایین‌ترین سطح آن در سه هفته اخیر است. بازدهی اوراق ۱۰ ساله که با انتظارات رشد اقتصادی و تورم حرکت می‌کند، به پایین ترین سطح خود در دو هفته گذشته یعنی ۴.۷۶ درصد رسید. با انتشار داده‌های اشتغال، بازده اوراق از سطوح فوق نیز پائین‌تر آمد.

اروپا هم نرخ بهره را افزایش نداد

بانک مرکزی اروپا نیز نرخ بهره را ثابت نگه داشت و به روند بی سابقه ۱۰ افزایش متوالی نرخ بهره در بحبوحه افزایش نگرانی ها در مورد رشد اقتصادی منطقه یورو پایان داد. با این حال کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا، در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که احتمال افزایش نرخ بهره را رد نمی کند و  بحث در مورد کاهش احتمالی نرخ بهره«کاملاً زودهنگام» است. اما تحلیلگران معتقدند که لحن لاگارد ملایم بوده و تاکید می‌کند که افزایش نرخ‌های قبلی تا چه اندازه فعالیت‌ها را تحت فشار قرار داده است. رئیس بانک مرکزی اروپا گفت: «احتمالاً رشد اقتصادی در ادامه سال ضعیف باقی خواهد ماند» زیرا تأثیر نرخ‌های بهره بالاتر در حال «گسترش» است.

لاگارد در پاسخ به سوالی در مورد خطر جنگ اسرائیل و حماس که می‌تواند جرقه ای دیگر در قیمت نفت ایجاد کند، گفت که بانک مرکزی اروپا بسیار به پیامدهای تنش در خاورمیانه توجه می‌کند اما  منطقه یورو امروزه در مقایسه با زمانی که قیمت انرژی در سال گذشته افزایش یافت، یک اقتصاد کاملا متفاوت است و این بار، آنها کمتر تحت تاثیر این قضیه قرار می‌گیرند. تحلیلگران معتقدند که با توجه به شوک انرژی بزرگ اخیر او می‌توانست کمی بیشتر بر خطرات صعودی تورم ناشی از وضعیت خاورمیانه تأکید کند، و لذا لحن اون از این منظر هم انبساطی بوده است. تورم اروپا از اوج ۱۰.۶ درصد در سال گذشته به ۴.۳ درصد در سپتامبر کاهش یافته و برخی از اقتصاددانان بر این باورند که می‌تواند در اکتبر به کانال ۳ درصد وارد شود.

از طرف دیگر تحلیل‌گران انتظار دارند که ارقام تولید ناخالص داخلی برای سه ماهه سوم، کاهش تولید را نشان دهد. همچنین آمارها نشان می‌دهد نرخ بیکاری فصلی منطقه یورو در سپتامبر ۲۰۲۳ از ۶.۴ درصد در ماه اوت به ۶.۵ درصد افزایش یافته در حالی که انتظارات بازار ۶.۴ درصد بوده است. سفارشات کارخانه‌های آلمان در ماه سپتامبر ۰.۲ درصد افزایش یافت که هرچند قوی‌تر از کاهش ۱.۰ درصدی مورد انتظار بود، اما همچنان نسبت به افزایش ۱.۹ درصدی که در آگوست مشاهده شد، کاهش شدیدی داشت. علاوه بر این، بخش ساخت و ساز آلمان دوباره در ماه اکتبر تحت تأثیر موجی از لغو قراردادها قرار گرفت. این وضعیت بدتر می‌شود، و پروژه‌های بیشتری به دلیل نرخ‌های بهره بالاتر و افزایش قیمت‌های ساخت‌وساز با شکست مواجه می‌شوند. 

همچنین آمارهای خرده فروشی در اقتصاد آلمان در سپتامبر ۰.۸ درصد نسبت به ماه قبل کاهش یافته در حالی که  فعالان بازار  انتظار داشتند ۰.۵ درصد افزایش یافته باشد. این چهارمین ماه متوالی بدون رشد در تجارت خرده‌فروشی آلمان است که نشانه‌های بیشتر از کاهش هزینه‌های مصرف‌کننده در بحبوحه تورم و نرخ‌های بهره بالاست. با این حال بانک مرکزی اروپا معتقد است که نگه داشتن نرخ‌ها در سطح فعلی «برای مدت کافی طولانی»، کمک قابل توجهی در دستیابی به هدف تورمی آن خواهد داشت و «نرخ‌ها تا زمانی که لازم باشد در سطوح به اندازه کافی محدودکننده تعیین خواهند شد».

بانک مرکزی انگلیس نیز هفته گذشته برای دومین بار متوالی نرخ‌های بهره را ثابت نگه داشت اما  تاکید کرد که انتظار ندارد به این زودی کاهش نرخ بهره را آغاز کند. معامله‌گران اولین کاهش نرخ بهره را تقریباً برای آگوست ۲۰۲۴ قیمت‌گذاری کرده‌اند.