فردای اقتصاد: تورم در معنایی گسترده خلف وعده دولت‌ها در رابطه با قراردادی است که آن را پول می‌نامیم. این پدیده طی تاریخ محرک اتفاقات اجتماعی و سیاسی مختلفی بوده است. هارولد جیمز در یادداشتی نمونه اخیر آرژانتین و نمونه‌های تاریخی روسیه را بررسی می‌کند.
هارولد جیمز استاد تاریخ و روابط خارجه دانشگاه پرینستون که به طور خاص روی تاریخ اقتصاد پژوهش می‌کند، اخیراً یادداشتی در وبسایت پروجکت-سیندیکیت نوشته راجع به رابطه تورم و ناپایداری تعدادی از دولت‌ها طی تاریخ. او می‌گوید تورم مشکلی قدیمی برای بسیاری از کشورهاست که هر وقت سروکله‌اش پیدا شود، می‌تواند حکومت‌ها را به چالش بکشد. در شرایط تورمی، سیاست دولت در مقابل رشد قیمت‌ها محور اصلی انتخابات‌ها در کشورهای دموکراتیک می‌شود. با این حال، آثار آن در سایر کشورها هم به همین اندازه می‌تواند پررنگ باشد، چرا که به نوعی به پایه‌های مشروعیت دولت آسیب می‌زند.
پیامد مهم تورم بالا در انتخابات آرژانتین
نویسنده می‌گوید رأی‌آوردن یک فرد راست افراطی به عنوان رئیس جمهور آرژانتین را هم باید در همین چارچوب دید. مهم‌ترین کمپین خاویر میلی در انتخابات، وعده بازگرداندن پایداری قیمت‌ها از طریق حذف بانک مرکزی و جایگزینی پزو (واحد پول آرژانتین) با دلار بود. این ممکن است دلیل اصلی پیروزی او بر حزب حاکم بوده باشد، حزبی که مردم ناتوانی‌اش در مهار تورم را تجربه کرده‌اند.
البته همانطور که جیمز اشاره می‌کند، پایان‌دادن به خودمختاری پولی یک کشور (از طریق دلاریزاسیون) اقدام بزرگ و پرریسکی به شمار می‌رود و دست دولت را برای سیاست پولی مناسب می‌بندد. اما نکته ماجرا همین‌جاست؛ وقتی دولت قبلی سعی کرده بیش از حد از این اختیارات استفاده کند و نتیجه به شکست منجر شده، حالا رأی‌دهندگان فکر می‌کنند هر چیزی بهتر از مدیریت نادرست فعلی خواهد بود.
تاریخ تورمی روسیه چه می‌گوید؟
با وجود این که روسیه توانسته تا حدی اثر شوک‌های خارجی بر تورم خود را با سیاست پولی کنترل کند، اما مهار کامل تورم در این کشور مورد تردید است. به طوری که اخیراً هم پوتین به خطر افزایش تورم در روسیه و تهدید آن برای رفاه خانواده‌ها اشاره کرده بود. نویسنده می‌گوید همانطور که پوتین به خوبی می‌داند، نارضایتی از قیمت‌ها اغلب اولین نشانه از دست دادن حمایت اجتماعی یک رژیم اقتدارگرا است.
او نوشته تاریخ در اینجا درس‌های قدرتمندی ارائه می‌دهد. تورم در مرکزیت روندی بود که قرارداد اجتماعی نظام تزاری با مردم روسیه را در دهه ۱۹۱۰ میلادی شکست. در طول جنگ جهانی اول، امپراتوری روسیه که نمی‌توانست بودجه خود را متعادل کند، به چاپ پول متوسل شد. از آنجایی که روسیه در سال‌های قبل از جنگ صادرکننده بزرگ غلات بود، دهقانان روسی در ابتدا می‌توانستند غلات اضافی خود را به دفاتر تدارکات نظامی بفروشند که مایل به پرداخت قیمت‌های بالاتر بودند. اما در اواخر سال ۱۹۱۶، تورم در حال افزایش بود و دهقانان متوجه شدند که روبل‌های کاغذی آن‌ها دیگر چیز زیادی برای آن‌ها نمی‌خرد. در نتیجه آن‌ها به جای اینکه به فروش غلات خود ادامه دهند، آن را به دام‌های خود می‌دادند.
یادداشت منتشرشده در پروجکت-سیندیکیت تصریح کرده «نکته مهم این است که پول کاغذی آن زمان مستقیماً تصاویری از سلسله تزار را تداعی می کرد - که شامل پتر کبیر در اسکناس ۵۰۰ روبلی و کاترین کبیر در اسکناس ۱۰۰ روبلی بود. ناگهان، این شخصیت‌های تاریخی بزرگ دیگر آنقدر بزرگ به نظر نمی‌رسید. اسکناس‌هایی که روی آن‌ها نوشته شده بود بی‌ارزش شده بود و دهقانان از پذیرش آن‌ها به عنوان ابزار پرداخت خودداری کردند.»
این پژوهشگر تاریخ اقتصاد در تاریخ پولی روسیه تداوم فوق‌العاده‌ای مشاهده می‌کند. اسکناس ۵۰۰ روبلی کنونی که در سال ۱۹۹۷ طراحی شده است، بار دیگر پیتر کبیر را (این بار به عنوان مجسمه‌ای در بندر آرخانگلسک) به تصویر می‌کشد. و این بار هم ممکن است به بدنامی مشابه دچار شود. او معتقد است مردم به دولت‌هایی پشت می‌کنند که وعده‌های خود را زیر پا گذاشته‌اند و پول یکی از قدیمی‌ترین این میثاق‌هاست.
تبادل نظر