ناصر کنعانی در جریان بازدید از خبرگزاری ایسنا به سوالات خبرنگار این خبرگزاری در مورد آخرین تحولات سیاسی خارجی و مذاکرات احیای برجام پاسخ داد و اعلام کرد: جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد در خصوص موضوعاتی که آژانس مطرح می کند در یک همکاری سازنده با آژانس این موضوع ها را بررسی کند تا پرونده بسته و ضمانتی ایجاد شود که این موضوعات مجدداً در روند اجرایی توافق به عنوان مانع ظاهر نشود.
بخشی از گفت‌وگوی یک ساعته ایسنا با سخنگوی وزارت امور خارجه که پیش از این نیز بخش کوتاهی از آن منتشر شد، به شرح زیر است:
* در روز دوشنبه، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بیانیه و نشست مطبوعاتی خود تاکید کرد که ایران با ما همکاری نمی‌کند و ما نمی‌توانیم صلح آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران را تایید کنیم، شما نیز در روز دوشنبه گفتید که ما آماده همکاری با آژانس هستیم، با توجه به این اظهارات روند همکاری با آژانس چگونه خواهد بود؟
در ارتباط با همکاری‌های جمهوری اسلامی ایران با آژانس، ایران هم عضو آژانس و هم عضو موافقتنامه جامع پادمانی آژانس است. همکاری‌های جمهوری اسلامی ایران با آژانس همواره همکاری‌های مثبت و رو به جلو بوده است و ما به آژانس به عنوان یک سازمان فنی و تخصصی در حوزه فعالیت‌های هسته‌ای نگاه می‌کنیم.
در ارتباط با حضور جمهوری اسلامی در آژانس، ما عضو فعال، موثر و نقش آفرین در آژانس بوده و هستیم، ما کشوری هستیم که بر ضرورت حفظ جایگاه تخصصی و حرفه‌ای آژانس به‌عنوان مرجع اصلی ناظر بر فعالیت‌های هسته‌ای کشورها تأکید داریم.
معتقد هستیم که باید تلاش شود مرجعیت آژانس به‌عنوان یک سازمان حرفه‌ای تخصصی و غیرسیاسی در نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای کشورهای دنیا حفظ شود و این اعتبار در نتیجه رویکردهای سیاسی و گرایش‌های سیاسی خاص کشورها مخدوش نشود.
با این رویکرد، جمهوری اسلامی ایران به آژانس به‌عنوان یک سازمان تخصصی نگاه کرده و همواره همکاری‌های ایران با آژانس همکاری‌های سازنده‌ای بوده و سفرای ما در آژانس از سفرای توانمند، حرفه‌ای و خبره ما بوده‌اند.
تحولات سال‌های اخیر هم ناشی از این است که برخی از کشورها تلاش کرده‌اند جایگاه فنی و تخصصی آژانس را مبتنی بر مسائل و دیدگاه‌های سیاسی خودشان مخدوش کنند و بازکردن پرونده هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک پرونده مورد مناقشه بین‌المللی با یک رویکرد سیاسی انجام شده است.
نگاه جمهوری اسلامی ایران این بوده است که همکاری با آژانس می‌تواند کمک‌کننده برای رفع ابهاماتی که دیگران با انگیزه های سیاسی ایجاد کردند، باشد و با همین نگاه به جلو رفته‌ایم.
جمهوری اسلامی ایران تاکنون، هم به صورت دوجانبه با آژانس همکاری کرده و ارتباطات خودش را از سالیان گذشته تقویت کرده است و هم در چارچوب برجام و توافق ۲۰۱۵، همکاری حداکثری با آژانس داشته است و نتیجه این همکاری این بود که آژانس پس از امضای برجام در بیش از ۱۵ گزارشی که به شورای حکام ارائه کرده بود، صلح آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران را تایید کرده است.
بعد از خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ میلادی، متأسفانه اتهام زنی‌ها مجدداً شروع شد و فضای ایران هراسی تشدید شد.
با توجه به همکاری های خوب و سازنده جمهوری اسلامی ایران با آژانس در حوزه دو جانبه به عنوان کشور عضو و پایبند به موافقتنامه جامع پادمانی آژانس و هم در ارتباط با وظایف نظارتی که به آژانس در توافق برجام محول شده بود، طرح ادعاهای جدید، به معنای این است که متاسفانه برخی طرف ها پای آژانس را به مسائل سیاسی باز کرده اند.
ما انتظارمان از دبیرکل سازمان آژانس همواره این بوده که تحت تاثیر فشار سیاسی قرار نگیرد، دامن آژانس را به عنوان یک سازمان تخصصی و حرفه‌ای و فنی از موضوعات سیاسی مرتبط با منافع کشورهای خاص پاک نگه دارد.
نقش دبیرکل سازمان بین المللی انرژی اتمی در حفظ اعتبار فنی و تخصصی سازمان بسیار حائز اهمیت است و اعتقاد داریم دبیرکل آژانس باید سعی کند استقلال آژانس را به عنوان یک سازمان تخصصی حفظ کند و تحت تأثیر فضای سازی و بازی سیاسی دیگر کشورها قرار نگیرد.
* با توجه به این مسائل آیا تنها مانع حصول توافق مسائل پادمانی است؟
چنانچه اراده سیاسی لازم برای توافق وجود داشته باشد، مانعی به عنوان مسائل پادمانی در روند توافق برجام وجود ندارد. از نظر ما پرونده های سه گانه ای که آژانس مطرح می کند، مباحثی است که ابعاد غیر فنی دارد و ناشی از پرونده سازی سیاسی است.
جمهوری اسلامی آمادگی دارد در خصوص موضوعاتی که الآن مطرح است، در یک همکاری سازنده با آژانس این موضوعات را بررسی کند تا پرونده بسته شود و ضمانتی ایجاد شود که این موضوعات مجدداً در روند اجرایی توافق به عنوان یک عامل بازدارنده عمل نکند.
موضوعات کنونی ناشی از اهداف و منویات سیاسی کشورهایی است که می خواهند پرونده ها همچنان به عنوان یک ابزار فشار باز باشد.
ایران در خصوص پرونده های ادعایی کنونی، قبلا حداکثر همکاری با آژانس را داشته و به سوالات مدنظر آژانس پاسخ داده است، ولی اگر آژانس فنی عمل کند و تحت تاثیر فشار سیاسی قرار نگیرد و مرجعیت تخصصی و حرفه ای خودش را حفظ کند، حتماً این پرونده‌ها قابلیت بسته شدن را دارند.
* آیا امید به احیای برجام کم رنگ شده است؟
خیر، از نظر ما زمینه برای احیای توافق هنور به طور جدی وجود دارد. در پاسخی که طرف ایرانی داده است، موضوعات و خواسته های جدیدی مطرح نشده، بلکه شفاف سازی و ابهام زدایی در متن انجام شده تا زمینه اختلاف نظرهای تفسیری و مخل اجرای توافق از بین برود.
از نظر ما موضوع و اختلاف نظر جدی که مانع از سرگیری توافق باشد، وجود ندارد و اگر اراده سیاسی در طرف مقابل وجود داشته باشد، می‌توان در اسرع وقت مذاکرات را جمع‌بندی و اجرا کرد.
* در حال حاضر این سوال مطرح است که چه اتفاقی افتاده است که اتحادیه اروپا پاسخ اول ایران را سازنده و رو به جلو می‌داند، آقای بورل صحبت می کند و از پاسخ استقبال می‌کند؛ ولی در مورد پاسخ دوم در حالی که شما تأکید دارید پاسخ طرف ایرانی باعث شفاف شدن متن شده است اما اروپایی و آمریکایی ها می گویند سازنده نیست و می گویند که ایران خواسته های جدیدی دارد در حالی که شما می گویید این گونه نیست؟
نکته مهمی که جمهوری اسلامی بر آن تاکید دارد، بحث ضمانت اجرای توافق است.
* یعنی ایران در پاسخ اول بر این موضوع تاکید نکرده و در پاسخ دوم تاکید کرده است؟
موضوع ضمانت همواره جزو خواسته های جدی جمهوری اسلامی ایران بوده و این را ما به عنوان یک نکته مهم و ضروری تلقی می‌کنیم، به این معنا که کشوری که توافق را زیر پا گذاشته و به تعهداتش پایبند نبوده است، باید این ضمانت را بدهد که مجدداً از توافق در مرحله دیگری خارج نشود.
بنابراین ضمانت برای ماندگاری توافق بسیار حائز اهمیت است و ما مایل نیستیم توافقی را انجام دهیم که در یک بازه زمانی کوتاه دیگری، به هر دلیلی، طرف مقابل از انجام تعهداتش شانه خالی کند، بنابراین از نظر ما بحث ضمانت یک موضوع کلیدی برای انجام توافق و برای پایداری توافق است.
* آقای بلینکن وزیر خارجه آمریکا مجددا اظهار نظر کرده که چشم انداز توافق در وین در کوتاه مدت غیر محتمل است نظر شما در این ارتباط چیست؟
ادعاهای طرف های آمریکایی، ناشی از فرافکنی و شانه خالی کردن از انجام مسئولیت است.
دولت آمریکا تنها مسئول عدم اجرای توافق و ناکارآمد کردن یک توافق چندجانبه و ناکارآمد کردن دیپلماسی چند جانبه بین المللی برای حل و فصل اختلافات است.
توافق برجام محصول یک رویکرد چندجانبه بین المللی بود که آمریکا با خروج یکجانبه و غیرمسئولانه عملاً این روند را ناکام گذاشت.
از دیگر سو، کشوری که خود مسئول عدم اجرای توافق و مسئول شکل‌گیری یک روند غیرضروری چند ساله است، نمی تواند الان در مقام مدعی ظاهر شود و طلبکارانه از طرف مقابل مطالبی را درخواست کند که جزو مسئولیت های خود آن کشور است.
دولت آمریکا باید ضمانت کند که در روند مذاکرات، کشوری مسئولیت پذیر و پایبند به تعهد است و چنانچه توافق دیگری شکل بگیرد؛ آمریکا مجدداً مانند دوره قبل غیرمسئولانه و غیرقانونی و یکجانبه از توافق خارج نخواهد شد.
تبادل نظر