فردای اقتصاد: هفته پیش کشورهای عضو اوپک پلاس به رهبری عربستان و روسیه در میان بهت جهانی برای کاهش ۲ میلیون بشکه‌ای تولید توافق کردند. همان زمان برخی کارشناسان اعلام کردند که دنیا به لحظات حساسی در تاریخ روابط آمریکا و عربستان نزدیک می‌شود و حالا رابطه دو کشور بر لبه تیغ قرار دارد. حالا با گذشت یک هفته از این واقعه، پیش‌بینی‌ها محقق شده است و صف طویلی از سیاستمداران آمریکایی تشکیل شده که خواهان تغییر در روابط واشنگتن و ریاض هستند. امروز هم بایدن در پاسخ به این درخواست‌ها گفت عواقبی در انتظار عربستان سعودی است.
فایننشال تایمز در گزارشی تحلیل می‌کند که روابط آمریکا و عربستان از شکل سنتی خود عبور کرده و وارد مرحله جدیدی شده است.
عربستان: به شما مربوط نیست
در این میان پادشاهی سعودی یکی از باتجربه‌ترین دیپلمات‌های خود را برای ارائه پیامی در شبکه‌های تلویزیونی آمریکایی معرفی کرد و پیام این بود: این به شما مربوط نیست. عادل الجبیر، وزیر امور خارجه سابق عربستان به فاکس نیوز گفت: «این تصور که عربستان سعودی این کار را برای آسیب رساندن به آمریکا یا دخالت سیاسی به هر طریقی انجام داده، مطلقاً درست نیست.»
به گزارش فایننشال تایمز پیام ریاض این بود که بر اساس شرایط بازار و در راستای منافع خود عمل کرده است، زیرا به دنبال حفظ قیمت نفت برای تامین هزینه‌های مخارج کلان دولتی بوده است.
جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا روز سه‌شنبه بدون اشاره به جزئیات گفت که «عواقبی» برای عربستان سعودی خواهد داشت. او پس از آن صحبت کرد که جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی، گفت که دولت در حال ارزیابی مجدد روابط واشنگتن با ریاض با توجه به تصمیم اوپک است. کربی به سی ان ان گفت که بایدن مایل است با کنگره برای اقدامات تنبیهی علیه عربستان سعودی همکاری کند.
عربستان خواهان تجدید روابط با آمریکا است
کاهش تولید نشان داد که چگونه در زمان ولیعهد محمد بن سلمان، پادشاهی به طور فزاینده‌ای مایل است برنامه خود را دنبال کند، حتی اگر خطر ناراحت کردن شرکای خود را داشته باشد. اما کاهش تولید در اوپک پلاس یک قمار نیز بود زیرا تصمیم اوپک پلاس در این مقطع زمانی به وجهه عربستان سعودی در ایالات متحده آسیب بیشتری وارد کرده است.
صنم وکیل، کارشناس حوزه خلیج فارس در این خصوص گفته است: «سعودی‌ها سعی داشتند به طور مستقیم نشان دهند که روابط واشنگتن و ریاض دیگر رابطه عمودی نیست و برای هر دو طرف، باید منافع متقابل در نظر گرفته شود. از طریق این نوع رفتار آنها می‌گویند اگر ما را در کنار خود می خواهید، رابطه ما باید تقویت شود.»
اما در واشنگتن، این اقدام پیش از انتخابات میان‌دوره‌ای و در بحبوحه تورم بالای انرژی در جهان، به‌عنوان نادیده گرفتن بایدن در نظر گرفته شد. این توافق همچنین بر نگرانی‌های ایالات متحده در مورد روابط ریاض با مسکو افزود زیرا در حال حاضر ولادیمیر پوتین بر حملات خود علیه اوکراین افزوده است.
روز دوشنبه، باب منندز، رئیس دموکرات کمیته روابط خارجی سنا، از دولت خواست که «فوراً همه جنبه‌های همکاری با عربستان سعودیرا بازنگری کند، از جمله هرگونه فروش تسلیحات و همکاری امنیتی را متوقف کند». او گفت: «تا زمانی که پادشاهی موقعیت خود را در قبال جنگ در اوکراین ارزیابی مجدد نکند، هیچ همکاری با ریاض را احیا نکنیم».
این تصمیم همچنین یک متحد سعودی را که به خانه نزدیکتر است، ناآرام کرد. ریاض اصرار داشت که تمامی ۲۳ عضو اوپک پلاس از کاهش تولید حمایت کنند، اما به گفته چند نفری که در جریان این گفتگوها قرار گرفتند، امارات متحده عربی، نزدیکترین شریک عرب عربستان و همچنین عراق، در این خصوص ابراز تردید کردند.
با این حال وزیر انرژی امارات متحده عربی و همتای عراقی او بعداً با تصمیم اوپک پلاس موافقت کردند و پس از جلسه از آن دفاع کردند.
مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی به دنبال اتخاذ موضعی بی‌طرف در مورد جنگ روسیه و اوکراین است. هر دو کشور خلیج فارس به سیستم‌های تسلیحاتی و نظامی ایالات متحده وابسته و خواهان تعهدات امنیتی بیشتر از سوی واشنگتن هستند.
تلاطم در روابط سنتی ریاض- واشنگتن
به گفته تحلیلگران، روابط دو کشور از لحاظ تاریخی بر روابط شخصی بین رئیس جمهور و پادشاه متمرکز بوده، اما امروز به دلیل بی‌اعتمادی، تنش‌ها و سوء تفاهم‌ها این نوع رابطه از بین رفته است.
شاهزاده محمد، حاکم واقعی این کشور، روابط خوبی با دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق و دامادش جرالد کوشنر داشت، این دو پس از قتل جمال خاشقجی توسط عوامل سعودی در سال ۲۰۱۸ در کنار بن‌سلمان ایستادند.
اما ولیعهد عملاً هیچ رابطه‌ای با بایدن ندارد، چرا که او در مبارزات انتخاباتی خود عربستان سعودی را در قتل خاشقجی مقصر نشان داد و ریاض را به نقض حقوق بشر متهم کرد.
دولت او همچنین فروش «تسلیحات تهاجمی» به ریاض را به دلیل مداخله نظامی این کشور در یمن متوقف کرد و این تصور عربستان را تقویت کرد که ایالات متحده دیگر شریک قابل پیش‌بینی نیست.
صنم وکیل در این خصوص می‌گوید: «تماس شخصی وجود ندارد، بنابراین آنها درک کافی از نیازها، فضای سیاسی و فرهنگ یکدیگر ندارند.»
پس از دیدار جولای بین شاهزاده محمد و بایدن، مقامات آمریکایی خوشبین بودند که پادشاهی مایل به افزایش تولید نفت است.
با این حال مقامات سعودی گفته‌اند که ریاض چنین قولی نداده است. در ماه اوت، در حالی که وزارت امور خارجه ایالات متحده فروش موشکی ۳ میلیارد دلاری را برای سامانه‌های دفاع هوایی پادشاهی تایید کرد، اوپک پلاس هدف تولید خود را تنها ۱۰۰ هزار بشکه در روز افزایش داد که یکی از کوچک‌ترین افزایش‌ها در تاریخ اوپک است. تنها یک ماه بعد هم این گروه تصمیم به کاهش تولید گرفت.
علی شیهابی، مفسر سعودی نزدیک به دربار سلطنتی، گفت: «آنچه عربستان سعودی قول داده بود تمام تلاش خود را برای جلوگیری از رسیدن نفت به ۲۰۰ دلار بود و این کار را با افزایش تولید در تابستان انجام داد. پادشاهی هرگز متعهد نشد که اجازه دهد قیمت نفت سقوط کند.»
شیهابی گفت که پیش از نشست اوپک پلاس، مقامات آمریکایی حداقل به تعویق انداختن کاهش تولید تا پس از انتخابات کنگره را پیشنهاد کرده بودند، اما عربستان سعودی آن را رد کرد.
یک مقام آمریکایی این اظهارات را رد کرده و گفته است که دولت بایدن به دنبال تأخیر کاهش تولید نبوده و نگرانی واشنگتن تأثیر تصمیم اوپک پلاس بر اقتصاد جهانی است.
مقامات و مفسران سعودی انتقاد از کاهش تولید را سیاست داخلی ایالات متحده می‌دانند. شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود، وزیر امور خارجه عربستان، گفته است که ایالات متحده شریک امنیتی برای پادشاهی است و وقتی سیاستمداران در آمریکا روابط را به طور کامل ارزیابی کنند، اهمیت و مزایای آن را درک خواهند کرد و به همکاری با عربستان سعودی ادامه خواهند داد. ما مشتاق این همکاری هستیم.
اما جان آلترمن، کارشناس امور خاورمیانه در یک موسسه بین‌المللی بر این باور است که ریاض باید انتظار خصومت فزاینده‌ای از کنگره داشته باشد زیرا آنها دوستان زیادی در کنگره ندارند.
تبادل نظر