فردای اقتصاد: مقامات طالبان و پاکستان به توافق تجاری دست یافته‌اند که بر مبنای آن رفت‌وآمد آزاد کامیون‌های باربری میان افغانستان و پاکستان از ماه جاری میلادی (اوت ۲۰۲۲) آغاز شد؛ این توافق از این جنبه برای ایران دارای اهمیت است که موقعیت چابهار را تحت تاثیر قرار خواهد داد. بر اساس این توافق، اسلام‌آباد بر کالاهای صادراتی و ترانزیتی افغانستان محدودیتی وضع نخواهد کرد. این محدودیت حتی به صادرات بر هند نیز وضع نخواهد شد. بر اساس گزارش پایش تحولات تجارت جهانی مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران، طالبان مدعی است که در این توافق افغانستان و پاکستان در ۱۵مورد درباره تجارت و ترانزیت به تفاهم رسیده‌اند، اما سفارت پاکستان تفاهم را در هفت مورد دانسته است. در این قالب، کابل و اسلام‌آباد، توافق کرده‌اند که برای کامیون‌های باربری، اجازه‌نامه‌های موقتی صادر کنند. در این توافقنامه اشاره شده است که رفت‌وآمد آزادانه اتوبوس‌های مسافربری میان جلال‌آباد و پیشاور و قندهار و کویته از ماه اوت به‌صورت آزمایشی آغاز می‌شود.
گمرکات مرزی دو کشور نیز تمام روزهای هفته ۱۲ساعت به فعالیت مشغول خواهند بود تا مبادلات تجاری تسهیل شود. تردد آزاد کامیون‌های باربری در دو سوی مرز، جلوگیری از تخلیه کالا در مرز، افزایش ساعت‌های کاری در گمرک‌های تورخم، کراچی، غلام‌خان، چمن، سپین‌بولدک و تبادل اطلاعات گمرکی از مهمترین بخش‌های توافق میان کابل و اسلام‌آباد شمرده می‌شوند. توافق جدید می‌تواند از این منظر برای ایران اهمیت داشته باشد که موقعیت چابهار برای تجارت هند و افغانستان را بیش از گذشته تضعیف کند.
به گزارش فردای اقتصاد، سال ۱۳۹۵ بود که موافقتنامه سه‌جانبه ترانزیتی تجاری چابهار به امضای کشورهای ایران، هند و افغانستان رسید. موافقت‌نامه‌ای که بر اساس آن قرار بود استفاده از ظرفیت‌های تجاری بندر چابهار را به‌گونه قابل توجهی افزایش داده و هند را از طریق افغانستان به آسیای میانه و در مقابل زمینه دسترسی افغانستان به هند را از طریق دریا فراهم سازد. در واقع قرار بر این بود که چابهار به یک دروازه جدید برای دالان ترانزیتی بین جنوب و شرق، همچنین جنوب به شمال تبدیل و با اتمام راه‌آهن چابهار-زاهدان و اتصال آن به خط ریلی زاهدان-سرخس، بندر چابهار به نطقه اتصال بین کشورهای مختلف از جمله هندوستان با افغانستان، کشورهای آسیای میانه و قفقاز تبدیل و به گسترش همکاری‌های منطقه‌ای بین ایران و همسایگان کمک کند. با وجود تمام این فرصت‌ها برای چابهار، به دلایلی شاهد افت جایگاه آن در مسیرهای ترانزیتی، وارداتی و صادراتی هستیم.
برخی از کارشناسان، اختلافات با هندی‌ها در بندر شهیدبهشتی چابهار، روی کار آمدن طالبان در افغانستان و تغییر مواضع این کشور در برابر هند و مسیر ترانزیتی از طریق ایران، تاخیر در تحقق برنامه‌های ایران در اتصال ریلی چابهار به شبکه سراسری راه‌آهن و... را از جمله دلایلی می‌دانند که باعث شده کریدور شمال- جنوب هم به کار چابهار و موافقتنامه سه‌جانبه ایران، هند و افغانستان نیاید. این در شرایطی است که بندر چابهار از موانعی که سایر بنادر کشور در مقوله تحریم مواجه‌اند، دور بوده و رسما از تحریم‌های ایالات متحده آمریکا مستثنی شده است.
تبادل نظر