فردای اقتصاد: قیمت دلار که مهرماه پس از شکستن رکورد تاریخی به زیر ۳۳ هزار تومان بازگشته بود، در آبان حرکت صعودی خود را با سرعت بیشتری پیش گرفت. ۱۰ آبان بود که دلار بار دیگر رکورد تاریخی قبلی را جابه‌جا کرد و تا ۱۶ آبان تا نزدیکی مرز ۳۷ هزار تومان پیش رفت.
دلار اما تنها دو روز در کانال ۳۶ هزار تومان پایدار بود و ۱۸ آبان به این سو در حال نوسان در کانال ۳۵ هزار تومان است. اسکناس آمریکایی آبان را با نرخ ۳۵۴۷۰ تومان به پایان برد که به معنای رشد ۸.۱ درصدی نرخ ارز در دومین ماه پاییز است.
محرک‌های رشد ۸ درصدی دلار در آبان
به عقیده کارشناسان عواملی که رشد حدودا ۸ درصدی قیمت دلار در آبان ماه را رقم زدند، عبارت بودند از: تداوم بن‌بست مذاکرات برجام، ادامه ناآرامی‌های داخل کشور، تحریم‌های جدید آمریکا و کشورهای اروپایی و اظهارنظرهای تند آلمان و فرانسه علیه ایران، نگرانی از تسخیر اکثریت مجلس سنا توسط جمهوری‌خواهان آمریکا و نیز تصویب دومین قطعنامه شورای حکام علیه ایران طی ۶ ماه گذشته.
سرعت‌گیرهای بازار ارز
اقدامات بانک مرکزی برای کنترل دلار و سکه
در سوی مقابل، بانک مرکزی تلاش کرد تا با اقداماتی از جمله تسهیل خرید ارز با کارت ملی و انتشار اوراق سکه و دلار از التهاب این بازارها بکاهد. بانک مرکزی ابتدا این کار را با راه‌اندازی سامانه برخط فروش ارز و سپس با فراهم ساختن امکان خرید دلار از شعب ارزی بانک‌ها فراهم کرد. هر چند نگرانی از قطع یارانه نقدی موجب کاهش خریداران دلار با کارت ملی از اواسط ماه شد.
بانک مرکزی در ادامه از ابزار جدید خود یعنی اوراق سکه بانک مرکزی رونمایی کرد. این بانک همچنین خبر داد که قرار است در آینده بخش خصوصی با تامین طلای آبشده، به ضرب و عرضه سکه زیر نظر بانک مرکزی اقدام کند.
در بازار ارز سخت‌گیری‌ها بر دلالان ارزی تشدید شد و شاهد موج جدیدی از دستگیری برخی فعالان بازار ارز بودیم. اما در روزهای پایانی ماه، رونمایی از ابزار جدید بانک مرکزی خبری خوب برای بازار دلار بود. اوراق ارزی (دلار) بانک مرکزی که ۲۴ آبان معرفی شد و معاملات آن از ۲۸ آبان آغاز شد، ابزار جدید برای خرید دلار است که ۴ هزار دلار سهمیه خرید ارز برای هر فرد حقیقی ایجاد کرده است.
سیگنال مثبت پیروزی دموکرات‌ها در سنا
در کنار اقدامات بانک مرکزی، چند اتفاق دیگر نیز در عقب‌نشینی دلار در روزهای پایانی ماه اثرگذار بود. نخست حفظ اکثریت مجلس سنای آمریکا توسط دموکرات‌ها (حزب جو بایدن) بود. در کنار آن، شکست آن دسته از کاندیداها که ترامپ از آن‌ها طرفداری کرده بود و نیز عدم شکل‌گیری موج قرمز ترامپی در آمریکا عملا شکستی سیاسی برای ترامپ محسوب می‌شد.
بیم و امید دلار پس از صدور قطعنامه آژانس
در همین حال، صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام و نگرانی از ارجاع پرونده به شورای امنیت موجب نگرانی بسیاری از فعالان اقتصادی از تشدید فشارها بر کشور در آینده شده است. اما مذاکره و توافقات جدید میان ایران و آژانس اتمی فعلا مُسکنی بر این درد فعالان بازارها شده است.
مذاکرات برجام از سرگرفته می‌شود؟
اخباری از تبادل پیام متعدد بین تهران و واشنگتن نیز موجب احتیاط خریداران دلار شده است. با توجه به پشت سر گذاشته شدن انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا احتمال ازسرگیری مذاکرات وین وجود دارد. سفر ۲۸ آبان وزیر امور خارجه عمان به تهران نیز گمان می‌شود در همین راستا بوده باشد. هر چند ماکرون، رئیس جمهور فرانسه مدعی شده است با توجه به وضعیت کنونی داخل ایران، احتمالا به چارچوب جدیدی برای توافق (غیر از برجام) نیاز باشد.
سکه، پربازده‌ترین بازار در دو ماه متوالی
سکه امامی آبان را با رشد ۸.۷ درصدی و در نرخ ۱۶ میلیون و ۲۸۲ هزار تومان به پایان برد. به این ترتیب، سکه برای دومین ماه پیاپی پربازده‌ترین بازار کشور شد.
سکه طلا معاملات آبان را اندکی پایین‌تر از مرز ۱۵ میلیون تومان آغاز کرد. سپس با اوج‌گیری قیمت دلار، تا سطح ۱۶ میلیون و ۴۵۰ هزار تومان صعود کرد که تنها ۱۰ هزار تومان کمتر از بیشترین قیمت تاریخی سکه (مربوط به مهر ۹۹ و انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا) بود.
پس از آن اگرچه دلار اندکی تعدیل شد، اما رشد قیمت طلای جهانی به سطوح کم‌سابقه در سه ماه گذشته موجب شد سکه چندان از سقف قیمتی عقب ننشیند.
سبقت قیمت سکه مرکزی از سکه آزاد
مهم‌ترین اقدام بانک مرکزی در بازار طلا، انتشار اوراق سکه بود که توانست جوابگوی بخشی از تقاضای این بازار باشد. اوراق سکه ۱۷ آبان با سررسید ۶ ماهه در بورس منتشر شد. اشخاص حقیقی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری در طلا می‌توانند به جای خرید سکه فیزیکی، این اوراق را خریداری کنند. سکه بانک مرکزی در روزهای گذشته حتی تا ۱۵۰ هزار تومان ارزان‌تر از بازار آزاد هم قیمت خورد. اما طی دو روز پایانی ماه، قیمت سکه مرکزی از قیمت سکه در بازار آزاد سبقت گرفت و به ۱۶ میلیون و ۳۲۵ هزار تومان رسید.
سکه حباب کم کرد
دیگر روند مهم بازار سکه در آبان، افت جدی میزان حباب بود. که تصور می‌شود احتمالا ناشی از دو عامل باشد: رشد قیمت طلای جهانی و دیگری پاسخگویی به بخشی از تقاضای بازار با انتشار اوراق توسط بانک مرکزی.
سکه اگرچه با ۸.۷ درصد رشد، پربازده‌ترین بازار آبان ماه بود، اما با توجه به رشد ۸.۱ درصدی قیمت دلار داخلی و ۵.۲ درصد افزایش ماهانه در قیمت طلای جهانی حتی پتانسیل رشد بیشتر را هم داشت. اما تنها اندکی بیشتر از دلار رشد کرد و به همین دلیل، شاهد تخلیه بخشی از حباب قیمت سکه بودیم.
به طوری که درصد حباب از ۱۶.۶ درصد تا حدود سطح ۹ درصد کاهش یافت و به لحاظ مقداری نیز میزان حباب قیمت سکه (طبق تعاریف مرسوم) که تا ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان اوج گرفت تا کف یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان کاهش یافت. در انتهای ماه حباب سکه یک میلیون و ۷۲۷ هزار تومان و معادل ۱۰.۶ درصد از قیمت آن بود.
تبادل نظر