فردای اقتصاد: در سال ۱۹۶۸ بازار شمش لندن به مدت دو هفته بسته شد. بزرگترین بازار فلزات گرانبها جهان، طلا تمام کرده بود. چراکه تمام طلاهای موجود در انبارهای آمریکا در مدت پنج ماه توسط بانک‌های مرکزی اروپا خریده شده بود. این بحران آغاز پایان «استاندارد برتون وودز» بود که از سال ۱۹۴۴ دلار آمریکا را جایگزین استاندارد طلا به عنوان واحد پول جهانی کرد و به عبارت دیگر، دلار را به طلا و سایر ارزها را به دلار متصل نگه می‌داشت.
اکنون بانک‌های مرکزی دوباره با شتاب در حال خرید طلا هستند (نمودار را ببینید). تنها در سه ماهه سوم سال میلادی جاری، ۴۰۰ تن به ذخایر رسمی طلا اضافه شده است. این اتفاق میزان کل ذخایر آنها را در ۹ ماه نخست ۲۰۲۲، به ۶۷۰ تن رساند. چنین سرعتی در افزایش ذخایر طلای بانک‌های مرکزی جهان از بحران ۱۹۶۸ بازار طلا سابقه نداشته است.
ترکیه، ازبکستان و قطر بزرگترین خریداران در فصل گذشته گزارش شده‌اند. در ماه مه، ترکیه در یک حرکت تقریباً ۲۰ تن طلا به ذخایر خود افزود. هند و قطر نیز حریصانه در حال انباشت طلا هستند. در سوی دیگر، طلا اکنون دو سوم ذخایر ازبکستان را تشکیل می‌دهد، آن هم تنها چند ماه پس از برنامه‌ریزی این کشور برای کاهش ذخایر طلا به کمتر از نصف. ذخایر فلز زرد در قزاقستان نیز در حال دو برابر شدن است.
پشت پرده عطش خرید طلا
این اتفاق تا حدی به دلیل آن است که طلا که در شرایط خوب اقتصادی به دلیل نداشتن بازدهی کم‌تقاضاست، درخشش خود را در زمان نوسانات و تورم بالا بازیابی می‌کند. در درازمدت، به عنوان ابزار ذخیره ارزش تلقی می‌شود و به دلیل وابسته نبودن به یک اقتصاد خاص، به نظر می‌رسد از آشفتگی‌های سیاسی و مالی در سطح کشورها مصون باشد. قیمت طلای جهانی امسال با وجود اینکه عملکرد بهتری از بقیه فلزات داشته، ۳ درصد کاهش یافته است. طرفداران طلا انتظار بازگشت را دارند.
بازارهای نوظهور در پی رهایی از دلار؟
با این حال، مانند گذشته، خرید شمش طلا راهی برای خلاص شدن از شر دلار هم است. با این تفاوت که این بار همچون سال ۱۹۶۸ اروپا این کار را نمی‌کند، بلکه بازارهای نوظهور هستند که از دلار گلایه دارند. آنها برای تامین ارز واردات و پرداخت بدهی‌های خارجی به دلار نیاز دارند. اما ذخایر آنها بیشتر از اوراق تشکیل شده است نه اسکناس واقعی. از آنجایی که فدرال رزرو نرخ بهره را بالا برده و بازدهی را افزایش داده، ارزش اوراق دولتی کاهش یافته است. بانک‌های مرکزی کوچک‌تر این را به عنوان نشانه‌ای برای مبادله آنها با فلزات گرانبها به جای شرط‌بندی روی مهار تورم توسط فدرال رزرو در نظر گرفته‌اند.
رد پای پوتین در رکوردزنی ذخایر طلای بانک‌های مرکزی
ممکن است انگیزه‌های شوم‌تری هم در افزایش تقاضای بانک‌های مرکزی برای طلا نقش داشته باشد. طلا راهی برای دور زدن تحریم‌های غرب علیه روسیه فراهم می‌کند، کشوری که بسیاری از ذخایر آن از ماه مارس مسدود شده و بانک‌های آن عمدتاً از سیستم پرداخت‌های بین‌المللی مبتنی بر دلار جدا شده‌اند. تقریباً هیچ بانک مرکزی روبل را به عنوان ذخیره ارزی نگه نمی‌دارد. برای کشورهایی که به طور سنتی با کرملین تجارت می‌کنند - از ترکیه گرفته تا ترکمنستان – طلا ابزار جایگزین برای مبادله است. این گروه از بازارهای نوظهور این بار در میان بزرگترین خریداران طلا طی ماه‌های گذشته بوده‌اند.
این چیزی نیست که غرب بتواند اقدام زیادی برای مقابله با آن انجام دهد. معاملات طلای روسیه در بازار لندن ممنوع است، اما هیچ کس نمی‌تواند به ذخایر طلای آن که بیشتر از معادن خود این کشور تامین می‌شود، دست یابد. بانک مرکزی روسیه هم دیگر میزان طلای خود را گزارش نمی‌کند و ردیابی سوآپ را غیرممکن می‌کند. جابجایی فلز فیزیکی یک دردسر لجستیکی است، اما تراکنش‌ها را تحت رادار دیجیتالی غرب نگه می‌دارد، که برای کسانی که هر دو طرف بازی می‌کنند مفید است - مانند قطر یا ترکیه. شورای جهانی طلا، یک نهاد تجاری، می گوید خریداران ناشناس بخش بزرگی از سود امسال را تشکیل می دهند.
یک دلخوشی برای دلار این است که ارزش هیچ ارز دیگری در حال افزایش نیست. سهم ذخایر خارجی ذخیره شده به یوان در سطح جهان در سال جاری متوقف شده است. یورو، ین و پوند نیز درجا می‌زنند. بانک‌های مرکزی ممکن است تب طلا داشته باشند، اما تغییر رژیمی در افق وجود ندارد.
منبع: اکونومیست
تبادل نظر