شی جین پینگ به ریاض می‌رود؛ نقش نفت در روابط چین-عربستان

فردای اقتصاد: امروز رسانه‌های دولتی عربستان سعودی از سفر قریب الوقوع شی جینگ پینگ، رئیس جمهور چین به ریاض خبر دادند. قرار است در طول این سفر دو روزه شی در نشست‌های مهمی با سران کشورهای عربی به میزبانی عربستان سعودی شرکت کند. این سفر در حالی انجام می‌شود که روابط ریاض و واشنگتن به کمترین سطح خود رسیده و می‌تواند نگرانی آمریکا از افزایش نفوذ چین در خاورمیانه را افزایش دهد.

اما سطح همکاری‌های اقتصادی-سیاسی عربستان و چین در حال حاضر چقدر است؟

جزئیاتی از سفر شی به ریاض

خبرگزاری رسمی عربستان سعودی «اس پی‌ای» روز سه‌شنبه گزارش داد که شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین پنجشنبه در یک سفر رسمی دو روزه به عربستان خواهد رفت و طی این سفر در دو اجلاس مختلف شرکت خواهد کرد.

قرار است مراسم دیدار و جلسه رسمی رهبران دو کشور با حضور محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی در روز نخست ورود رئیس‌جمهوری چین انجام شود.

برنامه این سفر شامل حضور رئیس جمهور چین در «اجلاس همکاری‌های مشترک کشورهای خلیج فارس و چین برای توسعه» و «اجلاس سران  کشورهای عربی و چین برای همکاری و توسعه» با حضور سران کشورهای حوزه خلیج فارس و کشورهای عربی در ریاض خواهد بود. گاردین پیش‌بینی کرده که در این اجلاس‌ها حداقل ۱۴ تن از سران کشورهای عربی حضور یابند.

این سفر جزء اولین سفرهای خارجی شی بعد از شیوع کرونا محسوب می‌شود. او پیش از این در سال ۲۰۱۶ به ریاض سفر کرده بود.

دیپلمات‌ها به رویترز گفته‌اند که انتظار می‌رود هیئت چینی ۱۰‌ها  قرارداد با عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی در زمینه انرژی، امنیت و سرمایه‌گذاری امضا کند. اما روابط دو کشور چه سابقه‌ای دارد؟

عربستان مهمترین شریک نفتی چین

چین با تجارت دوجانبه به ارزش ۸۷.۳ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱، بزرگترین شریک تجاری عربستان سعودی بوده است. صادرات چین به عربستان سعودی در این سال به ۳۰.۳ میلیارد دلار رسید، در حالی که واردات چین از پادشاهی حدود ۵۷ میلیارد دلار بوده است.

داده های گمرک چین نشان می دهد که با وجود رشد شدید صادرات روسیه به چین در سال جاری، هنوز عربستان سعودی بزرگترین تامین کننده نفت پکن است. حدود ۱۸ درصد از کل خرید نفت خام چین را عربستان تامین می‌کند. چین در ۱۰ ماهه اول سال ۲۰۲۲ مجموعاً ۱.۷۷ میلیون بشکه در روز به ارزش ۵۵.۵ میلیارد دلار واردات نفت از عربستان داشته است.

واردات نفت در سال گذشته به ۸۷.۵۶ میلیون تن به ارزش ۴۳.۹ میلیارد دلار رسیده بود که ۷۷ درصد از کل واردات کالاهای چین از عربستان را تشکیل می دهد.

آرامکوی عربستان قراردادهای سالانه عرضه نفت با بسیاری از پالایشگاه‌های چینی از جمله Sinopec، CNPC، CNOOC، Sinochem، Norinco  و همچنین پالایشگاه خصوصی پتروشیمی ژجیانگ دارد.

همکاری پالایشگاهی ریاض-پکن

آرامکو در اوایل سال ۲۰۲۲ تصمیم نهایی سرمایه‌گذاری خود را برای ساخت یک پالایشگاه، مجتمع پتروشیمی ۱۰ میلیارد دلاری در شمال شرقی چین گرفت که بزرگترین سرمایه گذاری این کشور در چین محسوب می‌شود.

این پروژه که انتظار می‌رود در سال ۲۰۲۴ عملیاتی شود، ترکیبی از یک پالایشگاه با ظرفیت پالایش ۳۰۰ هزار بشکه نفت‌خام در روز و کارخانه تولید اتیلن با ظرفیت ۱.۵ میلیون تن در سال است. همچنین قرار است که آرامکو تا روزی ۲۱۰ هزار بشکه در روز نفت خام به این واحدها عرضه کند.

تنها سرمایه‌گذاری مشابه دیگر آرامکو در چین، ۲۵ درصد از سهام شرکت پالایش و پتروشیمی با مسئولیت محدود در استان فوجیان است که توسط غول پالایشی دولتی Sinopec کنترل می شود، که در سال ۲۰۰۸ با یک پالایشگاه به ظرفیت ۲۸۰ هزار بشکه در روز و یک مجتمع اتیلن ۱.۱ میلیون تن در سال کار خود را آغاز کرد.

آرامکو در اکتبر ۲۰۱۸ هم یادداشت تفاهمی با دولت استانی ژجیانگ برای سرمایه گذاری ۹ درصدی در شرکت پتروشیمی ژجیانگ امضا کرد که بزرگترین پالایشگاه چین با ظرفیت ۸۰۰ هزار بشکه در روز را اداره می‌کند. از آن زمان تاکنون هیچ پیشرفتی در اجرای این تفاهم اعلام نشده است.

سینوپک هم یک شرکت پالایشی با ظرفیت ۴۰۰ هزار بشکه در روز در ینبع، شهری در عربستان سعودی در سواحل دریای سرخ را به طور مشترک با آرامکو اداره می‌کند.

همکاری ریاض پکن در «جاده ابریشم»

صندوق دولتی جاده ابریشم چین بخشی از کنسرسیومی به رهبری شرکای انرژی جهانی EIG مستقر در ایالات متحده است که در اواسط سال ۲۰۲۱ قرارداد خرید ۴۹ درصد از تجارت خطوط لوله نفت آرامکو عربستان را به مبلغ ۱۲.۴ میلیارد دلار منعقد کرد.

جاده ابریشم همچنین بخشی از کنسرسیومی به رهبری دارایی‌های واقعی بلک راک و شرکت سرمایه‌گذاری حسنا است که در فوریه ۲۰۲۲ خرید ۴۹ درصد از سهام شرکت خطوط لوله گاز آرامکو را به مبلغ ۱۵.۵ میلیارد دلار اعلام کرد.

چین سازنده بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی خاورمیانه

توسعه‌دهنده برق عربستان ACWA Power که بخشی از آن متعلق به صندوق سرمایه‌گذاری دولتی عربستان سعودی است، در سپتامبر اعلام کرد که با صندوق جاده ابریشم برای سرمایه‌گذاری مشترک در یک نیروگاه گازی ۱.۵ گیگاواتی (GW) در ازبکستان به مبلغ یک میلیارد دلار موافقت کرده است.

شرکت دولتی مهندسی انرژی چین (CEEC) در حال ساخت یک نیروگاه خورشیدی ۲.۶ گیگاواتی در الشعیبه عربستان سعودی است که همچنین بزرگترین پروژه خورشیدی خاورمیانه محسوب می‌شود.

عربستان و چین همکاری نظامی خود را گسترش می‌دهند

روزنامه‌های سعودی در ماه مارس گزارش دادند که شرکت ارتباطات و سیستم‌های الکترونیک پیشرفته عربستان سعودی (ACES) قراردادی با گروه فناوری الکترونیک چین برای تولید وسایل نقلیه هوایی بدون سرنشین در این کشور امضا کرده است.

امارات متحده عربی در ماه فوریه اعلام کرد که قصد دارد ۱۲ فروند هواپیمای تهاجمی سبک L-۱۵ را با امکان خرید ۳۶ فروند دیگر از چین سفارش دهد.