فردای اقتصاد: در هفته‌ای که گذشت شاهد وقوع یک رویداد مهم در ژئوپلیتیک جهانی بودیم، زیرا اروپا روسیه را تحریم کرد و کشورهای گروه ۷ سقف قیمتی بر نفت خام این کشور گذاشتند. روسیه که با تحقیر قدرت‌های غربی با قیمت‌گذاری نفتش مواجه شد، تهدید کرد صادرات به کشورهایی را که از سقف قیمتی پیروی کنند، متوقف خواهد کرد. در عرض چند ساعت، اختلالات عرضه تجمع انبوهی از نفتکش‌ها در تنگه بسفر ترکیه را در پی داشت.
هرکدام از اینها معمولا قیمت نفت را به شدت افزایش می‌داد، به ویژه تنها چند هفته پس از آن که اوپک پلاس با اعلام کاهش شدید عرضه بازار نفت را شگفت‌زده کرده بود. با این حال، نفت ظرف یک هفته گذشته نزدیک به ۱۰ درصد افت قیمت را به ثبت رسانده و نفت‌خام آمریکا از قیمت‌های بالای ۸۰ دلار در آخرین معاملات هفته پیش، روز پنجشنبه به حدود ۷۱ دلار رسید و نفت‌خام برنت کمترین سطح قیمتی در سال ۲۰۲۲ را که حدود ۷۶ دلار بود، تجربه کرد. در بازار نفت چه خبر است؟ چرا با وجود همه سیگنال‌هایی مبنی بر کاهش عرضه قیمت‌ها باز کاهش می‌یابد؟
فایننشال تایمز در گزارشی به ابعاد مختلف بازار نفت که شرایط این روزهای بازار را رقم زده پرداخته است.
عرضه روسیه همچنان قوی است
به گزارش فایننشال تایمز، ممنوعیت اروپا برای واردات نفت خام از روسیه، بزرگترین صادرکننده نفت جهان، یک تحریم واقعی است که هدف تغییر مسیر عرضه نفت روسیه و جلوگیری از سرریز شدن دلارهای متحدان اوکراین به جیب مسکو را دنبال می‌کند.
در واقع این تحریم‌ها به دنبال کم کردن صادرات نفتی مسکو نیست بلکه به دنبال کم کردن نفع روسیه از رشد قیمت‌ها است. هنگامی که اتحادیه اروپا اعلام کرد تحریم‌هایی را علیه هر نفتکشی که نفت خام روسیه را حمل می‌کند، اعمال خواهد کرد، این نگرانی وجود داشت که این اقدامات باعث سقوط صادرات روسیه و افزایش قیمت نفت شود. به طوریکه سیاستمداران غربی از تورم بیشتر ضربه بخورند و پوتین پول بیشتری از نفت به دست آورد.
بنابراین اعمال سقف قیمتی با این هدف انجام شد که جریان نفت روسیه ادامه یابد و قیمت نفت افزایش نیابد. ایالات متحده حتی اتحادیه اروپا را متقاعد کرد که بندهایی از تحریم‌های خود را کنار بگذارد، به عنوان مثال، اتحادیه اروپا ضد داشت در صورت شکستن سقف قیمت، کشتی‌ها را از دریافت خدمات دریایی اروپایی برای همیشه محروم کند اما به درخواست آمریکا این محرذومیت به ۹۰ روز کاهش یافت.
سقف ۶۰ دلار در هر بشکه تعیین شد، در حالی که برخی منابع قیمت فروش نفت اورال روسیه را کمتر از این سطح اعلام کرده بودند. به طور مثال آرگوس مدیا اعلام کرد که برخی محموله‌های روسیه با نرخ ۴۸ دلار در حال فروش است. تانکر ترکرز هم در روزهای اخیر اعلام کرده که نفت روسیه با قیمت ۵۳ دلار به فروش می‌رسد. هدف از این سقف قیمتی این بود که هزینه تولید نفت روسیه که حدود ۴۰ دلار است تامین شود و این کشور انگیزه کافی برای استخراج نفت داشته باشد. در مقابل اگر قیمت‌ها با رشد شدیدی مواجه شدند روسیه نتواند از آن نفعی ببرد. با این سقف قیمتی همچنین اطمینان حاصل می‌شود که افزایش شدید قیمت به گسست اتحاد اتحادیه اروپا در برابر روسیه و تضعیف توانایی غرب برای حمایت از اوکراین منجر نمی‌شود. آموس هوچستاین، مشاور ارشد انرژی جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، می‌گوید: متجاوز باید هزینه ادامه تجاوز را بپردازد.
روسیه اعلام کرده که از معامله با هر خریداری که مایل به استفاده از سقف است خودداری خواهد کرد، اما مقامات غربی می‌گویند که سطح ۶۰ دلار همچنان به پالایشگاه‌های آسیایی کمک می‌کند تا در مورد قیمت‌های پایین‌تر با روسیه مذاکره کنند.
فلوریان تالر، رئیس OilX که حرکت‌های جهانی نفت را دنبال می‌کند، می‌گوید: «عرضه روسیه به بازار به اندازه هر زمان دیگری در طول سال باقی می‌ماند. هرگونه افت فقط در اواخر سه ماهه اول سال ۲۰۲۳ قابل مشاهده است.»
کاهش عمیق اوپک پلاس چندان عمیق نیست
اما موضوع دیگری که پیش از این گمان می‌شد موجب رشد قیمت‌ها خواهد شد، اتحاد اوپک پلاس برای کاهش تولید بود. در ماه اکتبر، عربستان سعودی، روسیه و سایر متحدان اوپک پلاس کاهش ۲ میلیون بشکه‌ای در سهمیه تولید را که روی کاغذ معادل حدود ۲ درصد عرضه جهانی است، اعلام کردند. این اقدام با واکنش سریع غرب مواجه شد، کاخ سفید پیشنهاد کرد که ریاض در یک جنگ جهانی انرژی در کنار روسیه قرار گرفته است. آژانس بین‌المللی انرژی این گروه را به دلیل به خطر انداختن اقتصاد جهانی نکوهش کرد.
اما در حالی که تورم ناشی از انرژی همچنان یک مشکل در اقتصادهای غربی است، پنج هفته گذشته نشان می‌دهد که اقدام گروه اوپک پلاس نسبتا زیرکانه بوده است. در این مدت قیمت نفت نه تنها افزایش نیافته، بلکه کاهش یافته است و استدلال شاهزاده عبدالعزیز بن‌سلمان، وزیر انرژی عربستان مبنی بر اینکه در مواجهه با اقتصاد جهانی در حال تضعیف، نیاز به کاهش پیشگیرانه عرضه نفت است را تایید کرده است. اوپک پلاس اهداف تولید خود را در نشست یکشنبه گذشته ثابت نگه داشت.
اما موضوع مهم دیگر این است که کاهش واقعی اوپک پلاس نیز کمتر از رقم اعلام شده در وین بوده است، چراکه برخی از تولیدکنندگان مانند آنگولا و نیجریه نمی‌توانند در سطح سهمیه خود نفت تولید کنند. تحلیلگران می‌گویند به جای ۲ میلیون بشکه در روز در مجموع ۱ میلیون بشکه در روز از بازار خارج شده است.
ترس از تقاضا پررنگ‌تر از ترس از عرضه است
پس از ماه‌ها نگرانی در مورد اختلالات عرضه، معامله‌گران اکنون بر ترس از رکود جهانی متمرکز شده‌اند، زیرا پیامدهای حمله روسیه به اوکراین و جنگ انرژی در اتحادیه اروپا گسترش یافته و بانک‌های مرکزی برای افزایش نرخ‌های بهره برای مهار تورم بی‌سابقه رقابت می‌کنند.
بانک های وال استریت چشم انداز اقتصادی محتاطانه‌ای را برای سال ۲۰۲۳ منتشر کرده‌اند. دیوید سولومون، مدیر اجرایی گلدمن ساکس، این هفته گفت: «وقتی با مشتریان صحبت می کنم، آنها بسیار محتاط به نظر می‌رسند.»
احساسات نزولی در تغییر بازار نفت وضعیت کونتانگو به بک‌واردیشن قابل مشاهده است، بک‌واردیشن به ساختاری از بازار گفته می‌شود که در آن قیمت‌های لحظه‌ای بالاتر از قیمت قراردادهای تحویل نفت ماه‌های آینده است و نشان از انتظار معامله‌گران برای وقوع مازاد عرضه در بازار در آینده دارد.
نگرانی‌های اصلی بازار نفت چین و ایالات متحده، دو مصرف کننده بزرگ انرژی در جهان هستند. بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، سیاست‌های کووید صفر چین و تضعیف اقتصاد این کشور به این معنی است که مصرف کل نفت چین در سال جاری کمتر از سال ۲۰۲۱ خواهد بود.
در حالی که اقتصاد ایالات متحده ممکن است از رکود فرار کند، عطش مصرف کنندگان آن برای بنزین نیز به نظر می‌رسد به اوج خود رسیده است. مصرف بنزین برای این زمان از سال تنها یک بار در دو دهه گذشته به این میزان پایین بوده است آن هم در سال ۲۰۲۰ که همه‌گیری ویروس کرونا رخ داده بود. کل تقاضای نفت ایالات متحده هم هنوز به دوران قبل از کووید نرسیده است.
قیمت نفت هنوز هم می‌تواند جهش کند
خرس‌های بازار نفت فکر می‌کنند همه اینها نشان‌دهنده کاهش چرخه‌ای قیمت نفت است که ادامه دارد. اما گاوهای بازار معتقدند که سال‌ها کاهش سرمایه‌گذاری برای افزایش تولید نفت در نهایت به بازار خواهد رسید و حتی اگر تقاضا به میزان متوسطی افزایش یابد، رشد قیمت‌ها را در پی خواهد داشت.
رشد کند تولید در میادین نفتی شیل ایالات متحده هم یک خطر دیگر است. برخی تحلیلگران معتقدند کاهش عرضه روسیه ممکن است سال آینده رخ دهد و تقاضای ضعیف چین هم دوام نخواهد داشت.
دن کلاین در S&P Global Commodity Insights گفت: «ما اساساً از رشد تقاضای انرژی صفر در سال ۲۰۲۲ در چین به رشد تقاضای انرژی معادل حدود ۳ میلیون بشکه در روز در سال آینده در این کشور می‌رسیم. ما شاهد افزایش تقاضای انرژی چین در آینده خواهیم بود.»
در همین حال، دولت در حال کاهش ماه‌ها فروش نفت از ذخایر اضطراری خود است و قصد دارد در صورت کاهش قیمت نفت خام آمریکا به ۷۰ دلار در هر بشکه، دوباره این ذخایر را تکمیل کند. قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمدیت روز پنجشنبه به ۷۱.۴۶ دلار رسید و این یعنی ممکن است به زودی تقاضای اضافه‌ای از سوی آمریکا به بازار نفت تحمیل شود.
بیل اسمید، یکی دیگر از کارشناسان بازار نفت با اشاره به حجم نفت آزاد شده از ذخایر استراتژیک آمریکا در سال جاری می‌گوید: «در واقع یک فروشنده ۲۰۰ میلیون بشکه‌ای نفت در سال ۲۰۲۲ به یکی از بزرگترین خریداران آن در سال ۲۰۲۳ تبدیل خواهد شد. تاریخ می‌گوید که سال‌های افزایش قیمت نفت و گاز را در پیش داریم.»
تبادل نظر