فردای اقتصاد: پس از شروع پیش‌بینی‌ها از احتمال بالای وقوع یک بحران در فصل زمستان اروپا و کمبود انرژی، زغال‌سنگ به عنوان یک سوخت جایگزین، به محبوبیت بالایی دست پیدا کرد و با افزایش بیش از ۱۰۰درصدی قیمت طی مدت کوتاهی نیز همراه شد. در این میان، با وجود اینکه نگرانی بابت بحران انرژی قاره سبز و افزایش تنش میان روسیه و اوکراین همچنان وجود داشت، انتظارات حول افزایش قیمت بیشتری برای این کانی می‌چرخید، اما شرایط به شکل دیگری رقم خورد. به مرور با پر شدن ذخایر انرژی اروپا و فروکش کردن نگرانی‌ها بابت کمبود انرژی این قاره در کنار افزایش تولید کشور چین به عنوان یکی از اصلی‌ترین بازیگران این بازار، قیمت زغال‌سنگ روندی نزولی به خود گرفت، هرچند که همچنان بالاتر از میانگین‌های قبل از شروع جنگ اوکراین قرار دارد.
در میان مسائل درونی بازار زغال‌سنگ، وضعیت اقتصاد جهانی نیز بر روند قیمت کامودیتی‌ها از جمله این کانی سیاه‌رنگ تاثیرگذار بوده است. فدرال رزرو در ماه نوامبر برای ششمین مرتبه نرخ بهره خود را افزایش داد و این نرخ را با یک رشد ۰.۷۵درصدی به رکورد ۱۵ساله ۴درصد رساند. البته فدرال رزرو در این مسیر تنها نیست و اکثر بانک‌های مرکزی اقتصادهای دنیا در اقدامی مشابه، به مبارزه با شیطان تورم پرداخته‌اند و همین موضوع فشار زیادی را بر قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی وارد کرد. اکنون اما پس از این اتحاد جهانی برای مبارزه با افزایش قیمت‌ها، صحبت از احتمال یک دوره رکودی بیش از پیش به میان می‌آید که همین موضوع می‌تواند تا حدی بر چشم‌انداز بازارها تاثیرگذار باشد.
اروپا درحال عبور از بحران
شروع فصل سرما در اروپا و وجود نشانه‌هایی مبنی بر موفقیت و افزایش ذخایر این قاره طی چند وقت اخیر، مانع از افزایش دوباره قیمت این سوخت فسیلی شد و آن را در زیر مرز ۴۰۰دلار نگاه داشت. گرچه این سطح قیمتی نسبت به قیمت‌های قبل از شروع جنگ اوکراین، بالا است؛ اما بررسی‌ها نشان می‌دهد زغال‌سنگ نسبت به اوایل ماه سپتامبر سال جاری میلادی، کاهش قیمت محسوسی را تجربه کرده است. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که اروپا بتواند در ماه‌های آتی، زغال‌سنگ کافی برای اتمام زمستان را تامین کند؛ اما در حال حاضر اتحادیه اروپا همچنان با قیمت‌های بالای انرژی دست و پنجه نرم می‌کند که چشم‌انداز تورم و حتی رکود را در سراسر این قاره افزایش می‌دهد.
۲۷کشور عضو این اتحادیه قبل‌تر توافق کردند که ذخایر گاز را برای ادامه سال جاری پر کرده و با گرفتن مالیات از درآمد شرکت‌های مرتبط در حوزه انرژی، از مصرف‌کنندگان عادی حمایت مالی کنند. البته این اتحادیه همچنین برنامه داشت تا سقف قیمتی برای بهای گاز طبیعی تعیین کند و مانع افزایش قیمت‌ها شود، اما در آخرین جلسه رهبران اتحادیه اروپا تصمیم‌گیری درباره این برنامه باز هم به تعویق افتاد. در نشست بروکسل که چندی پیش برگزار شد، رهبران اتحادیه اروپا در نهایت از پیشنهادهای کمیسیون اروپا برای راه‌اندازی معیار قیمتی جایگزین برای گاز طبیعی مایع و خرید مشترک داوطلبانه گاز حمایت کردند. این مقامات در جمع‌بندی اجلاس سران عنوان کردند، از مقامات اجرایی می‌خواهند تصمیماتی درباره راهکار موقت قیمت در معاملات گاز طبیعی که افزایش قیمت‌ها را محدود می‌کند و سقف قیمتی برای گاز مورد استفاده در تولید برق قرار می‌دهد، ارائه کنند.
ردپای چین در افت نرخ زغال سنگ
یکی دیگر از دلایل کاهش قیمت زغال‌سنگ در هفته‌های اخیر را می‌توان به افزایش تولیدی نسبت داد که در دستور کار کشور چین قرار گرفت. این کشور تصمیم دارد که ظرفیت تولید زغال‌سنگ را در سال ۲۰۲۲ به ۳۰۰میلیون تن افزایش دهد که تقریبا معادل مقدار زغال‌سنگی است که به‌طور معمول چین سالانه وارد می‌کند. بر اساس داده‌های اداره ملی آمار، میانگین تولید روزانه در چین طی ماه سپتامبر حدود ۱۳میلیون تن بوده است که نسبت به ماه اوت با میانگین تولید حدود ۱۲میلیون تن، افزایش بیش از ۸درصدی را تجربه کرده است.
طی ماه‌های گذشته کشور چین به دلیل اتخاذ سیاست کووید-صفر و قرنطینه‌های گسترده‌ای که صورت گرفت، با کاهش تولید چشمگیری در بخش‌های مختلف مواجه شد و حتی چند ماه است که با شاخص مدیران خرید (PMI) زیر ۵۰ واحد روبه‌رو است. زغال‌سنگ نیز از این موضوع مستثنی نیست و تاثیر زیادی از کاهش رشد اقتصادی این کشور پذیرفت. اکنون اما به نظر می‌رسد که شرایط کمی تغییر کرده باشد. برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که آمارهای اخیر از کاهش محدودیت‌های کرونایی چین خبر می‌دهد و ممکن است به سیاستمداران این کشور به مرور از شدت قرنطینه‌های موجود بکاهند که می‌تواند به افزایش تولید کمک زیادی کند. از سمت دیگر، فصل سرما نیز برای چین نزدیک است و قطعا آنها نمی‌خواهند با کمبود انرژی مواجه شوند. برآیند این عوامل نشان می‌دهد که باید به مرور شاهد تولید بیشتر زغال‌سنگ در این کشور باشیم که می‌تواند در ادامه مسیر به کاهش قیمت این کانی منجر شود.
چشم‌انداز مبهم آینده قیمت انرژی
در حالیکه کندی رشد اقتصاد چین خطرات نزولی را برای قیمت‌های زغال سنگ به همراه دارد، تداوم ناآرامی‌ها در اوکراین نیز از سمت دیگر به مشکلات عرضه این محصول دامن می‌زند و مانع از کاهش قیمت شدید آن خواهد شد. در واقع نااطمینانی از رخدادهای ژئوپلیتیک موجب شده است تا پیش‌بینی برای قیمت‌های بازار انرژی در آینده بسیار مشکل شود. امری که می‌تواند تخمین آمارهای اقتصادی همچون میزان درآمد و رشد را با نوسان همراه کند و برنامه‌ریزی برای مسائلی همچون بودجه سال آینده را سخت کند. جیمز چارلز، خزانه‌دار استرالیا نیز معتقد است افزایش درآمد ناشی از افزایش اشتغال و قیمت کالاها احتمالا موقت خواهد بود. پیش‌بینی می‌شود قیمت زغال‌سنگ حراراتی در درازمدت به ۶۰دلار آمریکا به ازای هر تن برسد. همچنین قیمت زغال‌سنگ متالورژی نیز ۱۳۰دلاری شود.
اقتصاد جهانی در انتظار رکود
طبق گزارشی که رویترز اخیرا منتشر کرده است، فاتح بیرول، مدیر آژانس بین‌المللی انرژی، در کنفرانس هفته انرژی بین‌المللی سنگاپور اظهار کرد: رشد واردات LNG به اروپا در بحبوحه بحران اوکراین و احتمال بهبود تقاضای چین برای این سوخت، بازار را دچار محدودیت عرضه می‌کند؛ در حالیکه تنها ۲۰میلیارد مترمکعب ظرفیت جدید LNG سال آینده وارد بازار خواهد شد. مدیر آژانس بین‌المللی انرژی اظهار کرد: همزمان، تصمیم اخیر اوپک‌پلاس برای کاهش تولید به میزان ۲میلیون بشکه در روز، تصمیم پرریسکی است؛ زیرا این آژانس انتظار دارد تقاضای جهانی برای نفت امسال ۲میلیون بشکه در روز رشد کند. این تصمیم به‌ویژه از این جهت پرریسک است که اقتصادهای متعددی در سراسر جهان در آستانه سقوط به ورطه رکود قرار دارند و اگر ما درباره رکود جهانی صحبت می‌کنیم، از نظر من این تصمیم واقعا مایه تاسف است. اما بیرول گفته است: بحران انرژی فعلی می‌تواند با تسریع روند گذار به سوی منابع انرژی پاک و تشکیل سیستم انرژی پایدار و مطمئن، نقطه عطفی در تاریخ انرژی باشد. امنیت انرژی، عامل شماره یک تاثیرگذار در گذار انرژی است؛ زیرا کشورها، فناوری‌های انرژی و تجدیدپذیرها را به‌عنوان یک راهکار می‌بینند.