فردای اقتصاد: ۴۴ سال است که سایه دیوار بی‌اعتمادی بین ایران و آمریکا بر روابط دو کشور مستولی شده‌است. ایران چه گام‌هایی برای برداشتن این دیوار برداشته و چه عایدش شده‌است؟ «فردای‌اقتصاد» در گفتگو با جلیل رحیمی جهان‌آبادی عضو کمیسیون امنیت‌ملی و سیاست خارجی مجلس چگونگی رفع بی اعتمادی بین دو کشور ایران و آمریکا را بررسی کرده است.
ایران چه گام‌هایی برای رفع بی اعتمادی برداشته است؟
ایران گام‌های بسیار اساسی و اقدامات بسیار جدی را برای بهبود روابط با غرب در چند مقطع در نیمه دوم دهه ۷۰ و همچنین دهه ۹۰ برداشت. چه آن زمان که بحث گفتگوی تمدن ها مطرح شد وچه آن زمان که بحث مذاکرات برجام مطرح شد ایران عزم خود را بر کاهش تنش با غرب نشان داد اما چه نصیبش شد؟ در دهه ۷۰ عضویت ایران در محور شرارت جرج بوش پسر، نصیب ایران شد و در دهه ۹۰ چه شدِ، خروج ترامپ از برجام و بدعهدی و فشار برطیفی که معتقد بر گفتگو با غرب بودند. به نظرم در این شرایطی که اتفاق می افتد غرب مقصر است. غرب به جای اینکه این مشکلات را حل کند و درک درستی از شرایط داشته باشد چنگ و دندان نشان داد و اقدامات ضدامنیتی علیه ایران را شروع کرد. ترور معاون وزیردفاع ایران، ترور فرمانده سپاه قدس ایران، ترور برخی از دانشمندان ایران با استفاده از ابزاری که غرب درایران به نام رژٰیم صهیونیستی دارد رخ داد. این دیوار بی اعتمادی را خیلی بیشتر کرد و بدتر کرد. من فکر می‌کنم غرب مقصر است. غرب در قبال ما، چینی‌ها و خیلی از کشورهای آمریکای لاتین زمانی که انقلابی درآنجا رخ داد، درک درستی از تحولات نداشت و نبود این درک درست باعث می‌شود که هم آن کشورها آسیب ببیند و هم به خود غربی‌ها آسیب وارد شود.
آیا بهتر نیست به دنبال چگونگی رفع مشکل باشیم تا دنبال مقصر گشتن؟ برای حل این مشکل بی اعتمادی چه توصیه ای دارید؟
به نظر می‌رسد که غرب باید تکلیف خودش را مشخص کند. غرب یا پذیرفته که ایران طرف گفتگوی اوست و باید با ایران گفتگو کند و پرونده هسته‌ای ایران از طریق گفتگو حل می‌شود و یا ایران را نپذیرفته و فکر می‌کند گفتکو با صمد و لیلا در خارج از کشور و تاثیری که در فیلم‌های سینمایی قبل از انقلاب داشتند می‌تواند مشکل ایران را حل کند. گفتگو با چهار فراری و گفتگو با افرادی که هیچ پشتوانه خاصی در ایران ندارند مشکلی از غرب حل نمی‌کند. اقداماتی که طرفین مشورت غربی‌ها در کنفرانس امنیتی مونیخ انجام دادند یا دیدارهایی که مکرون و برخی از اروپایی ها انجام می‌دهند اوج بی تجربگی و اوج فهم نادرست آنها از شرایط خاورمیانه است. اینکه آنها فکر می‌کنند یک روزنامه‌نگار و یا فوتبالیست فراری و یا یک سلطنت طلب فراری درخارج از کشور که حتی خانواده خودش هم او را قبول ندارند می‌توانند مشکل غرب را حل کنند نادرست است؛ یعنی بین خانواده پهلوی هم رای‌گیری کنید سه گزینه برای رهبری آینده به شما معرفی می‌کنند. غرب اگر فکر می‌کند گفتگو با آنها می‌تواند مشکل غرب را حل کند، همین مسیر را ادامه دهد ولی من فکرمی‌کنم غرب درک نادرستی از آنچه که در ایران رخ می‌دهد دارد. این به این مفهوم نیست که ما مشکلات اقتصادی درایران نداریم. قطعا داریم نارضایتی داریم. مطالبات انباشت شده داریم اما نظام جمهوری اسلامی ایران یکی از قدرتمندترین نظام‌های خاورمیانه است بدون شک غرب باید این واقعیت را بپذیرد که اگرقرار است با ایران گفتگو کند غرب درک درستی از قدرت نفوذ و جایگاه ایران داشته باشد. نظام جمهوری اسلامی نظامی نیست که غرب بتواند با آوردن این افراد به صحنه سیاسی و بازیگری فشار وارد و ایران را به دادن امتیاز وادار کند. غرب مسیر اشتباه وحشتناکی را طی می‌کند و این مسیر می‌تواند هم به منافع ما و منافع غرب در خاورمیانه آسیب وارد کند. چون ما واقعا به دنبال تنش نیستیم بلکه به دنبال مطالبات مردم خودمان با غرب هستیم. به دنبال احیای برجام هستیم و تلاش ما برای به سرانجام رسیدن برجام، نشان‌دهنده این است که ایران واقعا حسن نیت دارد.
در اینکه ایران حسن‌نیت دارد و تقابل جو نیست شکی نیست؛ اما مشکلات اقتصادی گریبان ما را به سختی گرفته‌است. تحلیلگران اقتصادی معتقدند که راه‌حل مشکلات اقتصادی، سیاسی است.نظر شما چیست؟
اعتقاد دارم ریشه عمده مشکلات اقتصادی ما، سیاسی است. ارزش پول ملی افغانستان که یک کشور جنگ‌زده است نسبت به پول ما همین‌طور دارد بالا می‌رود. نسبت به عراق هم که یک کشور جنگ‌زده است همین وضعیت است. من این را قبول دارم، منتها این را که غرب القا می‌کند که ایران بانی مشکلات سیاسی است را قبول ندارم.
با نگاه به روابط ایران و غرب متوجه می‌شوید که انصافا ایران هر آنچه در توان دارد برای حل بحران سیاسی انجام می‌دهد. در ۴ محور کاهش تعداد سانتریفیوژها، رقیق سازی اورانیوم غنی شده، نظارت فراپادمانی و همچنین حل مشکلات فی مابین ایران و غرب در پرونده اتمی ایران حسن نیت خود را اثبات کرد. ایران در همه زمینه‌ها همکاری کرده است. شما یک مورد به من بگویید که غرب در چه زمینه‌ای همکاری کرده است.
آیا اجماع‌نظر در حاکمیت برسر برون رفت از وضع موجود وجود دارد؟
به هرحال ما کشوری با تنوع فکری و طیف‌های سیاسی مختلف هستیم. ارکان حاکمیت هم هرکدام جایگاه مختلفی دارند. دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد ولی همه بخش‌های مختلف حاکمیت برسر یک موضوع اجماع‌نظر دارند آن هم اینکه؛ هیچ اقدامیاز سر ضعف درمقابل غرب انجام ندهیم. غرب باید بداند که زورگویی و فشارش بر ایران به نتیجه نمی‌رسد. ایران شرایط اقتصادی سختی را طی می‌کند اما در همین شرایط اقتصادی سخت به باور خود غربی‌ها، الان ایران قوی‌ترین قدرت خاورمیانه است. به باور خود غربی‌ها هر فشاری که به ایران بیاورند، ایران را وادار به دادن امتیاز نکرده است. ما این واقعیت را می‌پذیریم که چالش ما با غربی‌ها به نفع ما و غرب نیست. پذیرفته‌ایم و برای حل این بحران هم تلاش می‌کنیم اما غرب هم باید بپذیرد که هر حرف، اقدام و فشار غرب به نتیجه نمی‌رسد.
دراین چند ماه نگاه کنیدکه غرب چه‌کار کرده است. مذاکرات با «صمد و لیلا» و مذاکره با روزنامه نگاران فراری دردی از غرب دوا نمی کند. خاندان پهلوی زمانی از این کشور بیرون رانده شدند که مجهزترین ارتش خاورمیانه و قوی ترین نیروی اطلاعاتی خاورمیانه به نام ساواک، عظیم‌ترین منابع مالی را در اختیار داشتند و کسانی که خانواده شاه و سفارت آمریکا را با خاک یکسان کردند؛ دستشان خالی بود. الان آنها قوی‌ترین افراد خاورمیانه‌اند. همان افرادی که شاه را بیرون کردند و از دیوار سفارت بالا رفتند و با آمریکا در انقلاب ۵۷ زورآزمایی کردند، قوی‌ترین ارتش خاورمیانه را دراختیار دارند. یک کشور و حکومت را در اختیار دارند و مقابل هر اقدام آمریکا ظرف این ۴۰ سال ایستادگی کرده‌اند. عقل حکم می‌کند که غرب یک مقدار عاقلانه‌تر با جمهوری اسلامی رفتار کند.
ما نمی‌گوییم در ایران هیچ مشکلی نیست ولی می‌گوییم که غرب برای حل مشکلات ما و خودش راه عاقلانه‌ای را انتخاب کند هر کس که به غرب مشاوره می‌دهد و انتهای این راهی که غرب در پیش گرفته است جز آسیب به غرب و سلطه بیشتر چینی‌ها و روس‌ها در خاورمیانه و کاهش نفوذ غربی‌ها در منطقه هیچ حاصلی برای غرب ندارد.
تبادل نظر