فردای اقتصاد: مرکز آمار ایران که مدت‌ها روز اول هر ماه تورم ماه قبل را فوراً اعلام می‌کرد، در ماه‌های گذشته گاهی با کمی تأخیر نهایتاً در روز دوم ماه تورم مصرف‌کننده را اعلام کرده است. اما تورم اسفند ۱۴۰۱ حتی تا پایان فروردین ۱۴۰۲ هم منتشر نشد. علت اعلامی برای این عدم انتشار، تغییر سال پایه از ۱۳۹۵ به ۱۴۰۰ اعلام شده است. این وضعیت و علت اعلامی برای آن، نقدهایی را برانگیخته که یکی از آن‌ها، از سوی دکتر جواد صالحی اصفهانی، استاد اقتصاد دانشگاه ویرجینیاتک مطرح شده است.
دکتر صالحی اصفهانی اخیراً در وبسایت خود به عدم انتشار آمار تورم اسفند از سوی مرکز آمار ایران اشاره کرده است. توضیح رسمی مرکز آمار این بود که در حال تغییر سال پایه شاخص قیمت مصرف‌کننده از ۱۳۹۵ به ۱۴۰۰ است. این استاد ایرانی دانشگاه ویرجینیاتک گفته به‌روزرسانی‌های پنج ساله طبیعی و ضروری است زیرا وزن هزینه‌های مورد استفاده برای محاسبه شاخص در طول زمان تغییر می‌کند. محاسبات مجدد احتمالاً با استفاده از آمارگیری بودجه خانوار برای سال ۱۴۰۰ که سال گذشته منتشر شد، رخ خواهند داد. اما آیا زمان کافی برای تخمین وزن‌های جدید وجود نداشته است؟
در این میان، بانک مرکزی ایران برآورد خود از تورم شهری را منتشر کرده است (برخلاف مرکز آمار، بانک مرکزی فقط خانوارهای شهری را بررسی می‌کند) و این نرخ بسیار بالا است: ۶.۶ درصد برای ماه و ۶۴ درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل. به گفته جواد صالحی اصفهانی، این منجر به گمانه‌زنی‌هایی شده است مبنی بر اینکه مرکز آمار ممکن است اخبار بدتری را از مردم پنهان کرده باشد. شتاب تورم در اسفند ماه تعجب‌آور نیست زیرا قیمت‌ها معمولاً در آخرین ماه سال که ایرانی‌ها خریدهای نوروزی خود را انجام می‌دهند با سرعت بیشتری افزایش می‌یابد. با این حال، تعجب‌آور خواهد بود که عدد مرکز آمار ایران بالاتر باشد، زیرا حداقل در چند سال گذشته، شاخص قیمت بانک مرکزی که تورم شهری را اندازه‌گیری می‌کند، سریع‌تر از شاخص شهری مرکز آمار افزایش یافته است، اگرچه نزدیک به محاسبه مرکز آمار از شاخص قیمت روستایی بوده است. در این رابطه، نمودار بالا را ببینید.
این اقتصاددان در یادداشت خود نوشته که «رقابت بین دو سازمان دولتی بر سر گزارش تورم سابقه دارد؛ بانک مرکزی برای مدتی انتشار نرخ تورم خود را متوقف کرد تا در مهم‌ترین آمار اقتصادی که دولت اعلام می‌کند سردرگمی ایجاد نشود. برای مدت طولانی، این دو نرخ روندهای بسیار مشابهی را ارائه می دادند که مشکلی نداشت. در هر صورت، داشتن دو سریال مستقل که داستان تورم یکسانی را روایت می‌کنند، اطمینان‌بخش بود. اما، از سال ۲۰۱۸، به دلایلی که من نمی‌دانم، دو سری شاخص قیمت شهری شروع به واگرایی کردند. در سال ۲۰۲۱، شاخص بانک مرکزی ۳۱ درصد از شاخص مرکز آمار ایران فراتر رفت. می‌توان امیدوار بود که تاخیر برای رفع این اختلاف باشد. تا آن زمان، عدم اطمینان در مورد سرعت افزایش قیمت‌ها و اینکه آیا تورم شتاب می‌گیرد یا تعدیل می‌شود وجود دارد. در سطح جهانی، قیمت مواد غذایی در حال کاهش است، اگرچه قیمت‌های ایران ارتباط نزدیک‌تری با نرخ ارز دارد که پویایی خاص خود را دارد.»
در رابطه با تورم‌های اعلامی از سوی این دو نهاد آماری، در فردای اقتصاد بخوانید: مسابقه تورم بانک مرکزی و مرکز آمار
جواد صالحی اصفهانی همچنین گفته در مورد آمارهای رشد اقتصادی اخیر دو مرکز آماری دچار سردرگمی است. او نوشته «من از این که می‌بینم برآورد بانک مرکزی ایران از رشد اقتصادی در ۹ ماه اول سال گذشته بالاتر از مرکز آمار است، علی‌رغم تورم بالاتر بانک مرکزی، متعجبم. درست است، شاخص قیمت مصرف‌کننده و شاخص تعدیل‌کننده قیمت تولید ناخالص داخلی چیزهای مختلفی را برآورد می‌کنند، اما با این حال من برعکس آن را انتظار داشتم.»
تحلیل فردای اقتصاد از تفاوت نرخ‌های رشد اقتصادی دو نهاد آماری را بخوانید: روایت متفاوت بانک مرکزی از اوضاع اقتصاد ایران
تبادل نظر