فردای اقتصاد: انتشار داده‌هایی مبنی بر تورم منفی یک درصد در افغانستان در روزهای اخیر و مقایسه آن با تورم بالا در ایران، باعث تعجب بسیاری از مردم شده است. اما دلیل دلیل منفی شدن تورم در افغانستان چیست؟
بررسی روند تورم در افغانستان نشان می‌دهد که طی ده سال گذشته، ۵ بار تورم در این کشور منفی شده که بجز سال ۲۰۲۰ و رکود ناشی از کرونا، در چهار مورد دیگر تورم منفی در مواد غذایی، باعث این اتفاق شده است. نکته جالب‌تر اینکه این اتفاق معمولا در ماه آوریل (فروردین) و مصادف با افزایش عرضه محصولات کشاورزی رخ داده است. در واقع به دلیل سهم بالای واردات در تامین مواد غذایی این کشور و همچنین نقش بالای این اقلام در تورم مصرف‌کننده، تورم این کشور تا حد زیادی به قیمت جهانی مواد غذایی بستگی دارد.
با این حال موارد فوق صرفا نوسانات تورم را توضیح می‌دهد اما سطح بلندمدت تورم تا حدود زیادی به رشد نقدینگی وابسته است. همانطور که مشاهده می‌شود رابطه بسیار نزدیکی بین روند تورم و نقدینگی وجود دارد اما مقدار رشد نقدینگی بیشتر از تورم است که به نظر می‌رسد بخشی از آن به دلیل رشد اقتصادی و بخشی به دلیل سرعت پایین گردش پول در این کشور ناشی از سیستم بانکی و مالی ضعیف باشد.
با این حال نکته جالب توجه در مورد روند نقدینگی در ایران و افغانستان این است که میانگین رشد نقدینگی در افغانستان در یک دهه گذشته کمتر از ۱۰ درصد بوده در حالی که این عدد برای ایران بیش از ۳۰ درصد است. لذا جدا از نوساناتی که در برخی برهه‌ها باعث تغییر تورم می‌شوند، سطح بلندمدت تورم به میزان زیادی به نقدینگی مازاد بر تولید وابسته است و لذا اختلاف بالای تورم در ایران و افغانستان نیز تا حدود زیادی توسط این عامل توضیح داده می‌شود.
تبادل نظر