فردای اقتصاد: کشور چین تاسیس مناطق ویژه را با هدف تجربه‌اندوزی در مورد عملکرد اقتصاد آزاد در قالب نمونه‌های آزمایشی، محدود و کنترل‌شده، برای تعمیم تدریجی سازوکار بازار آزاد به مجموعه اقتصاد شروع کرد. در این مسیر، امکانات بسیاری برای توسعه زیربناها در مناطق ویژه اقتصادی جهت جذب سرمایه‌گذاری خارجی ظرف چند سال شکل گرفت. همچنین به منظور اطمینان‌بخشی در خصوص ثبات و پایداری وضعیت سیاسی چین، این کشور سیاست‌های خارجی سازنده و آرامی را در پیش گرفت. انتخاب شهرها و مناطق جغرافیایی وسیع و محدود نکردن عملکرد آنها به کارکردهای صرفا صنعتی، از دیگر رویکردهای مورد توجه در مناطق ویژه اقتصادی چین به شمار می‌رود که با تحقق صرفه‌های ناشی از مقیاس و صرفه‌های ناشی از تجمع، امتیازات مهمی را برای این حوزه‌ها ایجاد کرده‌اند. در حال حاضر، مناطق ویژه اقتصادی چین سهم بسزایی در ایجاد اشتغال، صادرات کل کشور و برآورده کردن هدف توسعه منطقه‌ای دارند.
بر اساس گزارشی که معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران تهیه کرده چینی‌ها توانستند تبعات منفی پیاده‌سازی اقتصاد آزاد را در مناطق ویژه اقتصادی مورد ارزیابی قرار دهند و راه‌حل‌هایی برای مهار و کنترل آن بیابند و به‌تدریج این تجربیات را به دیگر مناطق کشور تعمیم دهند. توسعه مناطق ویژه اقتصادی در چین چندین مرحله را طی کرد که با تنظیم و گسترش زیرساخت‌ها مرتبط بود. در سال ۱۹۸۰ چهار منطقه ویژه در مجاورت هنگ‌کنگ، ماکائو، تایوان و شیامن تاسیس شدند. مکان آنها با هدف جذب سرمایه‌های چینی برون‌مرزی و به عنوان ویترینی برای تاثیرات بالقوه چنین اصلاحاتی بود. این موضوع به طور چشم‌گیری با سیاست‌های برنامه‌ریزی مرکزی که از زمان تشکیل چمهوری خلق چین در سال ۱۹۴۹ انجام شده بود، متفاوت بود. پس از ارزیابی مدل مناطق ویژه و موفقیت‌آمیز بودن آن، گسترش این مناطق در دستور کار قرار گرفت. چین پس از اجرای موفق سیاست‌های آزمایشی در مناطق ویژه، در حال توسعه این الگو به سایر نقاط کشور خود از جمله شرکت‌های صنعتی است.
مهمترین درس آموخته‌های تجربه مناطق ویژه چین شامل «تغییر نگرش رهبران به اقتصاد و توسعه»، «شفافیت در مقررات»، «محیط سیاسی و اقتصادی نسبتا باز در مناطق ویژه»، «در دسترس بودن زیرساخت‌ها»، «محیط تامین مالی مناسب برای مناطق و کاهش وابستگی درآمد مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به واردات و فروش زمین»، «کارآمدی دولت‌های محلی»، «موقعیت‌های جغرافیایی مناسب»، «مناطق آزاد بزرگ مقیاس»، «تعادل در دخالت دولت»، «تمرکز بر مزیت نسبی مناطق»، «تمرکز مناطق بر توسعه تولید صادرات‌محور و جذب سرمایه‌گذاری خارجی»، «جلوگیری از توسعه بی‌ضابطه تعداد و وسعت مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و عدم ایجاد مناطق جدید در محدوده‌های دارای سکنه» و «آزادی عمل سرمایه‌گذاران خارجی» است.
تبادل نظر