فردای اقتصاد - مهدی واعظی : صحنه‌ای را تصور کنید که در آن دو مقام دولتی چینی بالای تپه‌ای مشرف به دره‌ای بزرگ ایستاده‌اند و پرتاب شدن موشک‌های کوچک و نازک حامل محموله‌ای از میله‌های یدید نقره را نظاره می‌کنند. این موشک‌ها برای شروع بارندگی در نظر گرفته شده و به سمت ابرهای بالای شهرستان زیگوی در استان هوبی چین شلیک می‌شوند. این اتفاق دور دیگری از آتش توپخانه چین علیه خشکسالی بی‌سابقه چین است.
استفاده از مواد شیمیایی برای تحریک ابرها جهت بارندگی مصنوعی را عملیات بارورسازی ابرها می‌نامند. علاوه بر این موشک‌ها، مقامات چینی پهپادهای بزرگی را نیز به آسمان استان سیچوان، یکی دیگر از مناطق مرکزی این کشور فرستاده‌اند. این هواپیماها همچنین به امید آغاز بارندگی، شعله‌های یدید نقره را به جو پرتاب می کند.
این فعالیت پاسخ چین در مواجهه با خشکسالی است که طی آن دریاچه‌ها به کاسه‌های گرد و غبار تبدیل شده و شهروندان در برخی مناطق برای فرار از دمای ۴۰ درجه و بالاتر را به زیرزمین‌ها کشانده است. علاوه بر این تبخیر رودخانه‌ها باعث کاهش تولید برق آبی از سدها نیز شده و منجر به کمبود برق گسترده‌ای شده است.
چین با جدیت در تلاش برای مقابله با این خشکسالی فلج‌کننده است. اما مشکلات کمبود آب این کشور بسیار عمیق است و هنوز مشخص نیست که تلاش‌های حاکمیت چین برای اصلاح وضعیت فعلی چقدر مؤثر خواهد بود.
ادل ایگل، رئیس گروه فیزیک ابری می‌گوید: «اگر ابری را بارور می‌کنید و سپس به مشاهده باران یا برف تولید شده توسط آن ابر می‌نشینید، دیگر شما نمی‌دانید که اگر آن را بارور نمی‌کردید، چقدر باران را مستقلا تولید می‌کرد. دیویس، در دانشگاه کالیفرنیا هم با اشاره به دشواری بررسی کیفی این موضوع به این نکته پرداخت هنوز متدولوژی برای بررسی دقیق این موضوع وجود ندارد.
او به بررسی‌هایی که در سال ۲۰۱۹ صورت گرفته بود اشاره می‌کند که طی آن پژوهشگران ابتدا مدلی از بارورسازی ابرهای زمستانی در مناطق کوهستانی را پیاده سازی کردند که باعث افزایش ۲۰ درصدی بارندگی می‌شد. اما بعدا آنها دریافتند که این پژوهش دقیق نیست. ایگل توضیح می‌دهد: "ایده یدید نقره این است که این ماده به تشکیل کریستال‌های یخ یا تشکیل دانه‌های جدید برف در ابر کمک می کند. " سپس این دانه‌های برف اضافی باید رشد داده شوند تا زمان بارندگی راحت‌تر به زمین فرود آیند. با این حال، در مورد اینکه آیا بارورسازی ابرها در تابستان، زمانی که یخ کم است یا اصلاً یخ در ابرها وجود ندارد، موثر است، اتفاق نظر وجود ندارد.
گام اول برای بارورسازی ابرها
علاوه بر این در وهله اول شما به ابرهایی نیاز دارید تا آنجا باشند یعنی اصلا وجود داشته باشند. اما در طول روزهایی که با گرمای شدید مواجه هستیم ممکن است وجود ابر در آسمان هم کمیاب شود. زیرا آب کمتری روی زمین برای تبخیر به جو وجود دارد. ایگل می‌گوید در بهترین حالت، بارورسازی ابرها به عنوان یک اقدام در جهت کاهش خشکسالی می‌تواند «تا حدی مؤثر» باشد.
این تنها کاری نیست که چین برای مبارزه با خشکسالی انجام می‌دهد، سایر مداخلات دیگر چین ماهیت طولانی مدت دارند. به طور مثال پروژه انحراف آب از جنوب به شمال، یک تلاش مهندسی عظیم برای ساخت کانال‌ها و تونل‌هایی است که آب را از جنوب چین به شمال منتقل کند. هزینه کل برآورد شده برای این پروژه ۶۲ میلیارد دلار است و تونل‌ها هزینه ۸.۹ میلیارد دلاری دارد که در ماه گذشته این اعداد اعلام شد.
گابریل کالینز از موسسه سیاست عمومی بیکر دانشگاه رایس در تگزاس با این ایده مخالف است. او می گوید: « این کار می‌تواند وضعیت خشکسالی را تشدید کنید.» وی با این استدلال که انتقال بیش از حد آب در آینده می‌تواند منجر به این شود که بخش‌های دیگری از کشور هم دچار خشکسالی شود.
استفاده از سایر فناوری‌ها مانند نمک‌زدایی، ممکن است وسوسه‌انگیز به نظر برسند اما بسیار گران است و احتمالاً صرفا در مناطق ساحلی بسیار صنعتی که استفاده از آنها از نظر اقتصادی مقرون‌به‌صرفه است، مورد استفاده قرار گیرد.
آخرین پناهگاه چین در مقابله با خشکسالی
به گفته ناتان فورسایت از دانشگاه نیوکاسل در بریتانیا ذخایر آب زیرزمینی «آخرین راه‌حل» است، زیرا زمان مورد نیاز برای پر کردن آنها بسیار بیشتر از زمان مصرف است. این منابع از طریق عبور و فیلتر شدن آب باران در اعماق زمین شکل می‌گیرد. بیشتر حجم باران به سادگی تبخیر می‌شود یا از بین می‌رود.
پر کردن ذخایر آبی، راه خوبی برای برنامه‌ریزی و مقابله با دوران خشکسالی است و چین توانایی عظیمی در این زمینه دارد و می‌تواند مخازنی را برای نگهداری آب باران بیشتر در مزارع بسازد یا پوشش گیاهی را ایجاد کند که رطوبت را حفظ کند. بر اساس گزارش ها، هزاران سال است که کشاورزان در مقیاسی کوچکتر در چین از حوضچه‌ها برای نگهداری آب استفاده می‌کنند. گسترش این رویه می‌تواند در دوران خشکسالی کمک بسزایی برای چینی‌ها باشد.
یکی از جدی‌ترین اثرات خشکسالی امسال تاثیر آن بر محصولات کشاورزی است. قبل‌تر عکس‌هایی از مزارع پر از میوه و آفتاب سوخته پر از میوه و سبزیجات مرده منتشر شده بود. ربکا نادین فعال در موسسه توسعه خارج از کشور در یک اندیشکده امور جهانی اینگونه استدلال می‌کند که چین کم و بیش در تلاش برای توسعه محصولات مقاوم در برابر خشکسالی است و در این موضوع در جهان پیشتاز است. این حوزه و دستاورد ممکن است به مهندسی ژنتیک گندم و برنج نیز گسترش یابد. چین اخیرا استفاده از دانه‌های سویا مقاوم به خشکی را که توسط شرکت آرژانتینی Bioceres تولید می‌شود را تایید کرده است.
همه این مداخلات و رویکردها تا حدودی می‌تواند در جهت بهبود شانس چین در نبرد با خشکسالی باشد. آیگو دای از دانشگاه ایالتی نیویورک در آلبانی در این رابطه اینگونه می‌گوید: «تهدید شرایط خشک‌تر ناشی از تغییرات آب و هوایی، بسیار زیاد است. این امکان وجود دارد که برخی از مناطق چین به ویژه مناطق شمالی، در سال های آینده شاهد بارش‌های بیشتری باشد. اما اگر روند کلی گرمایش جهانی منجر به شرایط گرم‌تر و خشک‌تر در مکان‌هایی شود که قادر به تطبیق سریع با کمبود آب نیستند، تمام امور بسیار دشوارتر خواهد شد.
مقابله با خشکسالی به سود کیست؟
فورسایت خاطرنشان می‌کند که فوری‌ترین کاری که هر کشوری می‌تواند در واکنش به خشکسالی انجام دهد، کاهش تقاضا و اطمینان از عدم هدر رفت آب است. اما در کشوری با ۱.۴ میلیارد نفر، که کارخانه‌ها شب و روز برای تولید محصولاتی که به سراسر جهان ارسال می‌شوند، تلاش می‌کند، به وضوح محدودیت‌هایی برای عملکرد ترمزهای مذکور وجود دارد. به عنوان مثال برآورد می‌شود که کمبودهای نسبتاً کوتاه اخیر برق ناشی از کمبود نیروی برق آبی، نزدیک به یک میلیون وسیله نقلیه الکتریکی و ۴۰۰هزار ایستگاه شارژ را با کمبود انرژی مواجه کرده است.
کمبود آب در حال تبدیل شدن به مشکلی است که همه ما تا حدی با آن مواجه و درگیر خواهیم شد. اما مقامات چینی باید نسبت به میزان خشکسالی چین که می‌تواند بلندپروازی‌های این کشور را تهدید می‌کند، کاملا آگاه باشد. فورسایت می‌گوید «بزرگ‌ترین خطر» برای برتری یافتن چین به عنوان ابرقدرت پیشرو در قرن حاضر، احتمالاً «آسیب‌پذیری‌های زیست‌محیطی» آن خواهد بود. اما در نهایت مدیریت سرمایه طبیعی توسط این کشور به نفع آنها و کل دنیا خواهد بود.
تبادل نظر