فردای اقتصاد-در بخش معدن و صنایع معدنی، حفظ تولید پایدار یکی از مولفه‌های حیاتی در رقابت‌پذیری، سودآوری و حفظ کارآیی و بهره‌وری خطوط و فرایندهای تولید برشمرده می‌شود که پیش‌نیاز تحقق آن، اجرای یک برنامه‌ریزی دقیق، سازمان‌یافته و همه‌جانبه در عرصه‌های مختلف از جمله تامین نهاده‌های تولید، به‌روزرسانی مستمر فناوری‌ها و تعمیر ونگهداری کارآمد تجهیزات و حفظ و توسعه کارآمدی فرایندها در همه سطوح سازمانی است. با این حال، تحقق این مهم در چند سال گذشته، تحت تاثیر ریسک‌ها و عدم‌قطعیت‌های مهمی قرار گرفته است که عمده آن‌ها ریشه در چالش‌های زیرساختی کشور، به خصوص در حوزه تامین برق و گاز دارند.
در این میان شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان به عنوان یکی از فعالان برجسته در حلقه‌های نخست زنجیره ارزش فولاد و تامین‌کننده استراتژیک مواد اولیه این صنعت همواره تلاش داشته است که با برنامه‌ریزی، مدیریت و اجرای برنامه‌های توسعه‌ای و زیرساختی، ریسک‌های ناشی از این عدم قطعیت‌ها را به حداقل برساند و با حداکثر توان و ظرفیت، به تولید و ارزش‌آفرینی در اقتصاد کشور بپردازد. این بازیگر کلیدی همواره انسجام و یکپارچگی در مدیریت تولید را با رویکردی سازنده مد نظر قرار می‌دهد و برنامه‌ریزی‌های خود را در راستای بهبود فرایندهای تولید و تامین مواد اولیه و انرژی متمرکز می‌کند. این مساله موجب شده است تا شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان بتواند با تاثیرپذیری حداقلی از چالش‌ها، تولید پایدار محصول با حداکثر ظرفیت اسمی را محقق کند.
اقدامات هدفمند فولاد سنگان
تامین پایدار خوراک یکی از گلوگاه‌های اساسی تحقق اهداف توسعه‌ای صنعت فولاد و یکی از مهمترین دغدغه‌های تولیدکنندگان این صنعت در بلندمدت به شمار می‌آید. شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان که رسالت ارزشمند تامین مواد اولیه صنایع آهن و فولاد کشور را به دوش می‌کشد، با مدیریت و حفظ پایداری تولید در مسیر به حداقل رساندن دغدغه‌ها و ریسک‌های فعالان صنعت فولاد گام برمی‌دارد. تولید پایدار در این شرکت به صورت دقیق و برنامه‌ریزی‌شده تعریف و مدیریت می‌شود که این مسئله مزیت‌های فراوانی را برای این بازیگر استراتژیک زنجیره فولاد کشور به همراه دارد که از جمله آن‌ها می‌تواند به رشد تولید با وجود تشدید ریسک‌های تامین انرژی در ماه‌ها و سال‌های اخیر اشاره کرد. در واقع این شرکت در شرایط پرریسک محیط کسب و کار فعلی صنایع معدنی و فلزی تحت تاثیر محدودیتهای انرژی موفق شده است روند رشد تولید را حفظ کند و در کارنامه خود رشد ۱۵ درصدی تولید گندله را در شش‌ماهه نخست سال جاری به ثبت برساند. مقایسه آمار ماهانه تولید این محصول نیز در دو سال اخیر از عملکرد مناسب و روند افزایشی تولید حکایت دارد.
شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان در شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۳ موفق به تولید ۲ میلیون و ۷۶۰ هزار تن گندله شد و در ماه‌های تیر و مرداد که زمان اوج محدودیتهای انرژی واحدهای فولادی هستند، توانست به ترتیب رشد ۳۰ و ۲۰ درصدی تولید را نسبت به مدت مشابه سال قبل محقق کند. این نکته را باید در نظر داشت که شرکت فولاد سنگان ظرفیت عملی تولید ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن گندله را در شش ماه و ۵ میلیون تن در سال را دارد و عبور آمار تولید از این عدد، برنامه‌ریزی هدفمند این شرکت را برای حفظ تولید پایدار نشان می‌دهد. این شرکت در تولید کنسانتره به عنوان نیز در تلاش برای تحقق ظرفیت عملی است.
تامین کلوخه سنگ‌آهن یکی از مهمترین دغدغه‌های شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان است. اگرچه این شرکت از موقعیت استراتژیک یعنی نزدیکی به ذخایر سنگ‌آهن سنگان برخوردار است. با این حال، در این شرکت به منظور تامین پایدار کلوخه، برنامه‌ریزی اولیه برای خرید و حمل مواد اولیه انجام می‌شود و جلسات متعددی برای خرید مواد اولیه، کنترل موجودی پایل های ذخیره سنگ و حمل در زمان مناسب صورت می‌پذیرد.
شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان طی برنامه‌ریزی بلندمدتی با خرید تجهیزات و ماشین‌آلات مناسب از جمله دامپتراک و شاول در نظر دارد به حوزه معدنکاری ورود نماید تا بتواند با توسعه معدنکاری چالش تامین مواد اولیه مورد نیاز خود را به حداقل برساند و روند تولید مستمر را در زنجیره ارزش حفظ کند. این اقدام شرکت فولاد سنگان با توجه به چالش‌ها و دشواری‌های فرایند استخراج سنگ‌آهن در دستور کار قرار گرفته است و تحقق آن منجر به تامین پایدار و مناسب مواد اولیه واحدهای تولید این شرکت می‌شود.
راهبرد و استراتژی اساسی دیگر شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان در حوزه تولید پایدار تکیه بر توانمندی‌های داخلی در حوزه تامین قطعات و تجهیزات مورد نیاز است. بومی‌سازی قطعات در این شرکت در سنوات گذشته موجب صرفه‌جویی ارز حدود ۱۷میلیون یورویی شده است که حدود ۲.۲میلیون یورو از آن تنها متعلق به سال گذشته است. عددی که پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۴۰۳ از مرز ۲/۲ میلیون یورو نیز فراتر برود. این شرکت تنها در سال گذشته موفق به ثبت دستاورد ۱۷۴۵ نسخه مهندسی معکوس و بومی‌سازی ۱۲۰ قطعه و ۵ تجهیز شد و با توجه به روند فعلی، انتظار می‌رود این رکوردها در پایان سال جاری باز هم ارتقا یابند.
برنامه تامین آب و انرژی
یکی از مهمترین ریسک‌های حفظ تولید پایدار در صنایع معدنی و فلزی، تامین پایدار انرژی در زمان اوج مصرف برق در فصول گرم و سرد سال است که شرکت فولاد سنگان نیز به عنوان یکی از فعالان برجسته زنجیره فولاد از این قاعده مستثنی نیست. به عنوان مثال، این شرکت در زمان محدودیت مصرف انرژی صنایع فولادی در سال گذشته به مدت ۷۷ روز با توقف تولید مواجه بود که با توجه به استراتژی‌ها و تدابیر راهبردی، اقدامات تعمیر و نگهداری سالانه به زمان اعمال محدودیت‌ها موکول شد. این استراتژی علاوه بر استفاده بهینه از زمان توقفات موجب ارتقای سطح آماده‌به‌کاری تجهیزات و ماشین‌آلات خطوط تولید می‌شود. علاوه بر این، شرکت فولاد سنگان با هدف حفظ و مدیریت تولید پایدار در سال جاری اقدام به خرید برق از نیروگاه سمنان کرده است و به منظور تامین پایدار گاز نیز با تامین‌کنندگان گاز استان خراسان رضوی مشارکت ویژه و هدفمندی دارد.
از طرفی شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان به دلیل جانمایی در کریدور بادی شرق کشور، از فرصت مناسبی برای بهره‌مندی و استفاده از منابع تجدیدپذیر برای تولید برق پاک برخوردار است و در این راستا پروژه مهم احداث نیروگاه برق بادی با ظرفیت ۲۰۰ مگاوات با سرمایه‌گذاری ۲۰۰ میلیون یورو را در دست اقدام دارد. این پروژه مهم را می‌توان اقدام مهمی در راستای مدیریت پایداری تولید به شمار آورد، چرا که با احداث نیروگاه برق بادی هم برق مورد نیاز کارخانه تامین می‌شود و هم گام بلندی در راستای تحقق اهداف توسعه پایدار در این شرکت برداشته شده است.
این شرکت برای کاهش ریسک تامین پایدار آب کارخانه‌ها، پروژه‌های احداث خطوط جمع‌آوری فاضلاب و تصفیه پساب شهری تایباد و خطوط انتقال آب از تصفیه‌خانه و احداث خط لوله انتقال آب از دشت کرات نیز در دستور کار دارد. این پروژه نیز به وضوح نشان می‌دهد که شرکت فولاد سنگان نه‌تنها به مقوله تولید پایدار توجه ویژه‌ای دارد، بلکه اهداف و برنامه‌های خود را در جهت تحولات جهانی در حوزه مسائل زیست‌محیطی و اهداف توسعه پایدار برنامه‌ریزی می‌کند.
یک مسیر متفاوت
میزان آماده‌به‌کاری تجهیزات و ماشین‌آلات یکی از موضوعاتی است که در فرایند تولید باید به آن توجه ویژه‌ای داشت، زیرا تحقق برنامه‌های تولید بسیار وابسته به تامین قطعات در زمان مناسب است. با این حال، سایه تحریم‌های اقتصادی بر کشور عامل محدودکننده‌ای برای خرید قطعات از خارج از کشور بوده و شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان با برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری مناسب، فرصت ارزشمندی را برای بومی‌سازی قطعات استراتژیک فراهم کرده است؛ موضوعی که توانسته است از توقفات ناشی از دشواری دسترسی به قطعات در این شرکت جلوگیری کند. این شرکت در جدیدترین اقدام خود موفق به بومی‌سازی دستگاه لاینرهندلر هفت‌محوره شد؛ دستگاهی که پیشتر از طریق واردات تامین می‌شد توسط متخصصان شرکت فولاد سنگان و همکاری شرکت دانش بنیان داخلی بومی‌سازی شد و صرفه‌جویی ۵/۲ میلیون یورویی را برای این شرکت به ارمغان آورد. انجام این پروژه بومی‌سازی علاوه بر کاهش هزینه‌ها موجب، افزایش بهره‌وری عملیاتی، کاهش ریسک‌های ایمنی در فرآیندهای تولید و ارتقای دانش فنی داخلی می‌شود. بومی‌سازی دستگاه لاینرهندلر هفت‌محوره طی مدت شش ماه در قالب پروژه تحقیق و توسعه در شرکت فولاد سنگان صورت گرفت و بار دیگر توانایی این شرکت را در بهبود فرایندها و حفظ تولید پایدار به تصویر کشید.
با وجود برنامه‌ریزی‌های هدفمند شرکت صنایع معدنی فولاد سنگان خراسان برای تولید مستمر و بدون توقف همچنان صنایع معدنی و فلزی کشور با چالش‌های مختلفی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که روند تولید را به چالش می‌کشاند. ظرفیت و توسعه ناکافی شبکه حمل‌ونقل کشور یکی از این چالش‌ها به شمار می‌آید و این مسئله حفظ تولید پایدار در شرکت فولاد سنگان نیز دشوار کرده، چرا که حمل محصول در زمان مناسب با توجه به چالش‌های زیرساختی در این حوزه با مشکلات خاصی مواجه است. اگرچه سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی برای بهبود و رفع چالش‌های زیرساختی در حوزه برنامه‌های کلان کشوری قرار می‌گیرد، اما شرکت فولاد سنگان با توجه به جایگاه استراتژیک خود در زنجیره تامین و ظرفیت بالای تولید گندله و کنسانتره در زنجیره، سرمایه‌گذاری برای توسعه ظرفیت شبکه اختصاصی حمل‌ونقل را در دستور کار خود قرار داده و اقدامات لازم برای راه‌اندازی واحد بارگیری کامیون را با ظرفیت بارگیری ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تن محصول در سال جاری به انجام رسانده است. ایجاد این واحد بارگیری در کنار خرید ۵۰۰ دستگاه کشنده و تریلی به منظور ارتقای ناوگان حمل‌ونقل زمینی محصولات چالش تامین مواد اولیه را برای این شرکت به حداقل می‌رساند.
تبادل نظر