قرآن مسلمانان را به "امر به معروف و نهی از منکر" سفارش می‌کند که وظیفه‌ای شخصی به نام حِسبه (از تشکیلات اداری و دینی در حکومت‌های اسلامی که بر امور اقتصادی، اجتماعی، مذهبی و بهداشتی نظارت می‌کرده) است. اما در اوایل اسلام پلیس اخلاق وجود نداشت. از زمان پیامبر اسلام، اخلاق عمومی تحت نظارت یک محتسب یا بازرس فقط در بازار بود که از طرف دولت برای جلوگیری از تقلب و محافظت از تجار مسافر تعیین می‌شد (یکی از نخستین منصوبان انتخاب شده توسط حضرت محمد (ص) در مدینه یک زن بود). در طول قرن‌ها، آنها مسئولیت بیشتری در قبال معیارهای اخلاقی از جمله پوشش زنان بر عهده گرفتند. برخی سوابق از محتسبانی وجود دارد که جریمه نقدی و حتی شلاق صادر می‌کردند، اما آنها به اندازه نیروی پلیس امروزی نبودند.
از آنجایی که نظام‌های حقوقی سنتی اسلامی با تغییر پادشاهی‌ها و در برخی موارد استعمار توسط کشورهای غربی مختل شده بود، در اوایل قرن بیستم محتسب در بیشتر مکان‌ها ناپدید شد. اما در عربستان سعودی، پلیس اخلاقی تحت تأثیر وهابیت، یک جنبش خاص در اسلام سنی، که در اواسط قرن هجدهم در آنجا ظهور کرد و به ایدئولوژی مذهبی مسلط در این پادشاهی تبدیل شد، اهمیت جدیدی پیدا کرد. نخستین نیروی پلیس اخلاق مدرن، کمیته امر به معروف و نهی از منکر، در سال ۱۹۲۶ تشکیل شد. مأموران از اختلاط زن و مرد جلوگیری می‌کردند و اطمینان حاصل کردند که شهروندان در نماز منظم شرکت می‌کنند. تا سال ۲۰۱۲ یک‌سوم کشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه دارای نوعی پلیس مذهبی بودند. همچنین نیروها در جاهای دیگر، از جمله مالزی و آچه یک استان در اندونزی، حضور دارند. اختیارات آنها متفاوت است، اما بسیاری از آنها دیدگاه محدودی نسبت به اسلام را ترویج می‌کنند: پلیس حسباح در شمال نیجریه سر مردان را در خیابان به زور تراشیده و مانکن‌های زن را ممنوع کرده است.
در ایران پلیس اخلاق دیرتر وارد شد. نیروی اخلاقی فعلی کشور، به نام گشت ارشاد، در سال ۲۰۰۵ تأسیس شد و شامل هزاران افسر است که اقلیت آنها زن هستند. برخی از مردان جوان عضو آن، سربازانی هستند که دوره خدمت سربازی اجباری را می‌گذرانند. در سال منتهی به مارس ۲۰۱۴، پلیس اخلاق تقریبا ۳ میلیون زن را به دلیل عدم رعایت حجاب مناسب گزارش کرد.
با درگذشت خانم امینی، پلیس اخلاق ایران مورد خشم شهروندان کشور قرار گرفته است. برخورد مجریان اخلاق در جاهای دیگر نیز عواقب جدی داشته است. در سال ۲۰۰۲، ۱۵ دختر سعودی در مدرسه خود سوزانده شدند، زیرا پلیس اخلاق مانع از فرار آنها از آتش سوزی شد، چراکه آنها لباس‌های عبایی و گشاد به تن نداشتند. این فاجعه، همراه با کشته شدن چند جوان سعودی در تعقیب و گریز خودروهای پرسرعت با نیروهای مذهبی، باعث ایجاد درخواست برای تغییر شد. در سال ۲۰۱۶، پلیس مذهبی پادشاهی از اختیارات دستگیری خود محروم شد. اکنون، آنها فقط می‌توانند «مودبانه» کسانی را که از خط خارج می‌شوند، نقد و ملامت کنند.
تبادل نظر