فردای اقتصاد: بانک مرکزی بر خلاف هفته‌های گذشته که شنبه‌ها متغیر مربوط به نرخ سود را منتشر می‌کرد، در هفته دوم مرداد ۱۴۰۱ داده‌های نرخ سود بین بانکی را زودتر منتشر کرده و نکته جالب توجه کاهش نسبتا شدید نرخ سود شبانه از ۲۰.۱۳ به ۲۰.۶۴ است. پس از چالش جدی در مسیر افزایش سود بین بانکی و انتقادات اهالی بازار سرمایه به روند افزایشی این متغیر، علی صالح آبادی، رئیس کل بانک مرکزی، با مجید عشقی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار دیداری داشت و در آن گفته‌هایی مبنی بر کاهش نرخ سود بین بانکی (البته در چهارچوب سیاست کنترل تورمی بانک مرکزی) شنیده شد. پس از این دیدار بود که روند کاهشی نرخ سود بین بانکی و نیز کاهش شدید حداقل سود ریپو اتفاق افتاد و حتی پس از چند هفته غیبت بانک‌ها در حراج‌های خرید اولیه اوراق بدهی، هفته گذشته بانک‌ها شدیدا از اوراق بدهی دولتی استقبال کردند. سوالی که وجود دارد آن است که آیا واقعا سیاست‌گذار پولی گشاده‌دستی کرده و در بازار بین بانکی دخالت کرده است یا آنکه پای عامل دیگری در میان است؟
چه عاملی نرخ سود بین بانکی را کاهشی کرد؟
واقعیت آن است که حقایقی در مورد بازار بین بانکی وجود دارد که باعث می‌شود تغییر تا این حد شدید نرخ سود بین بانکی اصلا کار راحتی نباشد و به همین دلیل بعید است که بانک مرکزی با توجه به اهداف کنترل رشد پایه پولی تا این حد گشاده‌دستانه برخورد کرده باشد. این مساله از آن جهت اهمیت دارد که بدانیم مهم‌ترین سیاست کنترلی بانک مرکزی در شرایط فعلی هدفگذاری رشد مقداری پایه پولی و نقدینگی است که لاجرم تاثیر خود را در نرخ سود بازار بین بانکی خواهد گذاشت. در نتیجه باید به دنبال عامل دیگری باشیم. برخی شواهد نشان می‌دهد این عامل ریشه در بودجه ۱۴۰۱ دارد. طبق قانون بودجه ۱۴۰۱ دولت وظیفه خرید تضمینی گندم را از کشاورزان دارد. مشخصا این نرخ در سال ۱۴۰۱ افزایش شدیدی یافت، به نحوی که مجموعا حدود ۶۰ همت (هزار میلیارد تومان) برای خرید تضمینی گندم مورد نیاز است.
کمک خرید تضمینی گندم به سیاست‌گذار پولی
طبق اخباری که اخیرا زیاد رسانه‌ای شده وزارت جهاد کشاورزی توانسته بخش مهمی از این منابع را از طریق تسهیلات بانکی تامین کند. در واقع این منابع می‌تواند از محل افزایش بدهی دولت یا هر محل دیگری از جمله تنخواه دولت نزد بانک مرکزی، تنخواه سازمان هدفمندسازی و ترکیبی از موارد فوق تامین شده باشد که توانسته مازاد عرضه در بازار ایجاد کند و نرخ را کاهش دهد. این واقعیت در سال گذشته نیز وجود داشت؛ تامین منابع خرید تضمینی گندم نرخ سود بین بانکی را برای دو هفته زیر ۱۸ درصد آورد و بانک مرکزی با انجام عملیات ریپوی معکوس توانست مانع از ماندگاری نرخ زیر ۱۸ درصد شود. در چنین وضعیتی شاید سیاست‌گذار پولی تمایل داشته باشد این واقعیت را به عملکرد خود در ازای بازار سرمایه نسبت دهد و به همین دلیل اینقدر سریع داده‌های نرخ سود بین بانکی را به روز کرده است.
تبادل نظر