فردای اقتصاد: برخی مردم نسبت به استدلال‌های شهودی، قضاوت‌ها و توانایی‌های شناختی خود بیش از اندازه اعتماد دارند و این همان جایی است که سوگیری اعتماد به نفس بیش از حد (Overconfidence) ظهور می‌کند.

در بازارهای مالی چنین سوگیری می‌تواند میلیاردها تومان خسارت به بار بیاورد، اما متاسفانه بسیار هم رایج است.

باور به توانایی و پیش‌بینی بازار برخی مواقع به علت این ذهنیت ایجاد می‌شود که آنها فکر می‌کنند اطلاعاتی فراتر از بازار یا مهارت‌های خاصی دارند که می‌تواند همیشه به موفقیت این افراد بااعتماد به نفس بالا منجر شود.

یک پژوهش بین سرمایه‌گذاران حرفه‌ای انجام شد و از آنها پرسیدند در مقایسه با رقبای خود چه وضعیتی دارید.

 ۷۵ درصد پاسخ دادند که بهتر از میانگین هستند! آن ۲۵ درصد باقیمانده نیز خود را در سطح میانگین ارزیابی کردند. جالب آنکه حتی یک نفر نیز خود را کمتر از میانگین ارزیابی نکرد!

حال شما محاسبه کنید چطور امکان دارد که یک‌چهارم افراد که حداقل اعتماد به نفس را داشتند روی میانگین عمل کنند و سه‌چهارم هم بالاتر از میانگین.

سوگیری اعتماد به نفس بیش از حد می‌تواند چهار عارضه در عالم سرمایه‌گذاری ایجاد کند:

اول جستجو برای سهام رویایی: اصطلاحی در بازارهای سهام آمریکا رایج است تحت عنوان Multibagger Stocks؛ یعنی سهم‌هایی که در مدت کوتاهی می‌توانند چند برابر قبل رشد کنند. سرمایه‌گذاران با سوگیری اعتماد به نفس بیش از حد دائما به دنبال چنین سهم‌هایی می‌گردند تا اثبات کنند که افراد خاصی هستند.

دوم معامله‌گری بیش از اندازه: سرمایه‌گذاران با اعتماد به نفس خیلی بالا باور دارند دارای دانش ویژه‌ای هستند که دیگران آن را نمی‌دانند. بنابراین، بیش از سایرین معامله می‌کنند؛ حال آنکه این یک حقیقت اثبات‌شده است که معامله بیش از حد نه تنها با هزینه‌های کارمزد سرمایه شما را بر باد می‌دهد، بلکه برای سلامت شخص نیز به شدت آسیب‌زا است.

سوم دست کم گرفتن اطلاعات منفی: سوگیری اعتماد به نفس بیش از حد باعث می‌شود فرد نتواند به صورت واقعی یک موقعیت سرمایه‌گذاری را ارزیابی کند. در واقع، تفکراتش همیشه سوگیری دارد و تصمیم‌گیری‌ها بیشتر بر حسب احساسات است تا واقعیات. بنابراین، آنها اطلاعات منفی را نادیده می‌گیرند چون باور دارند که از قبل می‌دانستند چه چیزی درست است.

چهارم کم‌برآوردی از ریسک‌ها: سرمایه گذارها با اعتماد به نفس خیلی بالا به داده‌های تجربی توجه خاصی ندارند. همین سبب می‌شود نسبت به ریسک سرمایه‌گذاری خود دچار کم‌برآوردی شوند. افراد با اعتماد به نفس بیش از حد به این شهره هستند که پرتفولیوهایشان خیلی کم متنوع‌سازی شده است و وقتی روند بازارها تغییر می‌کند با زیان‌های بزرگی مواجه می‌شوند.

خبر بد اینکه سوگیری اعتماد به نفس بیش از حد به سختی قابل اجتناب است. زیرا از نگاه یک سرمایه‌گذار فاصله بین اعتماد به نفس و اعتماد به نفس بیش از حد چندان قابل تفکیک نیست؛ البته این همان چیزی است که سرمایه‌گذاری را جذاب می‌کند.