فردای اقتصاد: نمایندگان مجلس شورای اسلامی دیروز نشستی غیرعلنی با حضور حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه، علی باقری، دبیر شورای عالی امنیت ملی و علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد ایران برگزار کردند.
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی پس از برگزاری این نشست گفت: «شورای عالی امنیت ملی مصوبه‌ای در مورد مذاکرات نخواهد داشت.» ولی اسماعیلی، نایب رییس کمیسیون اجتماعی مجلس هم در گفت‌وگو با «ایرنا» تاکید کرد که به تیم مذاکره کننده اختیار تام داده شده و نیازی نیست که توافق آنها با طرف مقابل به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد.» ابوالفضل عمویی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی هم گفت: «در مسیر توافق هستیم اما هنوز به توافق نرسیدیم هر چند فاصله چندانی نداریم.» او ادامه داد:« تحریم‌ها باید برداشته شود که هم موثر و هم قابل راستی آزمایی باشد.» عمویی تاکید کرد:«به دو موضوع راستی آزمایی و تضمین‌ها علاوه بر موضوع رفع تحریم‌ها به صورت مکتوب در پیش‌نویس اشاره شده‌است»
پیشتر و در روز سه‌شنبه هم محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در گفت‌وگو با برنامه « نیوزآوِر» بی.بی.سی گفت که ایران می‌خواهد سازوکاری ایجاد شود که هزینه را برای خروج احتمالی آمریکا از توافق بالا ببرد. مرندی اضافه کرد که تهران موفق شده‌است در مورد مسایل متعدد از طرف مقابل امتیازهای عمده بگیرد.
در همین روز، پایگاه خبری بلومبرگ از ارزیابی مثبت بروکسل درباره پاسخ ایران به پیش‌نویس اخیر هماهنگ‌کننده سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا خبر داد. با این حال سی.ان.ان، در خبری مدعی شد که ایران خواستار دریافت غرامت در صورت خروج احتمالی رییس‌جمهور بعدی آمریکا از برجام شده‌است. ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم روز سه‌شنبه گفت که «موضوعات اصلی بر سر احیای برجام تا حدود زیادی حل‌وفصل شده‌اند.» امروز، سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه هم تاکید کرد که مذاکرات وین در خط پایان قرار دارد.
***
در پی تحویل پاسخ ایران به متن «نهایی» اتحادیه اروپا که تلاشی برای احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ است، محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای تاکید کرد که تهران می‌خواهد سازوکاری ایجاد شود که هزینه را برای خروج احتمالی آمریکا از توافق بالا ببرد.
مرندی، روز سه شنبه به برنامه «نیوزآوِر» بی.بی.سی گفت: «این متن خیلی متفاوت از وضعیتی است که هفت هشت ماه پیش در آن قرار داشتیم و ایران توانسته‌است در مورد مسائل متعدد امتیازهای عمده بگیرد. با این حال هنوز دو سه مساله وجود دارد که حل نشده‌اند. ایران نظر خود را درباره این موضوعات مطرح کرده‌است تا آمریکا و اروپایی‌ها از آنها رفع ابهام کنند.»
او درباره موارد اختلاف گفت نمی‌تواند وارد جزئیات شود اما با اشاره به خروج آمریکا از توافق قبلی در سال ۲۰۱۸ گفت مهم است به ایران اطمینان داده شود که اگر واشنگتن ناگهان دوباره چنین کرد یا توافق را نقض کرد «برای این کشور هزینه داشته باشد.»
او افزود: «برای مثال اگر شرکت‌های خارجی بعد از امضای توافق توسط آمریکا وارد ایران شدند، و آمریکا ناگهان تصمیم به ترک توافق گرفت، چنانچه قبلا این کار را کرده‌است، این شرکت‌ها باید از نوعی محافظت برخوردار باشند.... یا اگر آمریکا توافق را نقض کرد، ایران باید امکان داشته باشد فورا به غنی‌سازی اورانیوم بازگردد چون این اهرم فشار ایران است.»
مرندی ادامه داد که در مقایسه با چند هفته قبل نسبت به حصول یک توافق خوشبین‌تر است اما هنوز نتیجه قطعی نیست.
ایران دوشنبه شب در مهلت تعیین شده به پیشنهاد اتحادیه اروپا پاسخ داد. یک سخنگوی اتحادیه اروپا روز سه‌شنبه گفت که ارزیابی پاسخ ایران با مشاوره ایالات متحده آغاز شده؛ این سخنگو پاسخ رسمی ایران که دیشب ارسال شد را «پیشنهاد نهایی» توصیف کرده است.
ارزیابی مثبت اروپا
این در شرایطی است که روز سه‌شنبه، شبکه خبری بلومبرگ در گزارشی به نقل از یک منبع اروپایی آگاه به مذاکرات وین نوشت که ارزیابی اتحادیه اروپا از پاسخ ایران به پیش‌نویس پیشنهادی این اتحادیه را «مثبت» ارزیابی کرد.
بومبرگ در گزارشی که شامگاه سه‌شنبه، منتشر شد به نقل از یک دیپلمات ارشد اروپایی که نخواست نامش فاش شود نوشت که اتحادیه اروپا پاسخ ایران به متن پیشنهادی را سازنده ارزیابی می‌کند و مشغول رایزنی با آمریکا در مورد ادامه گفت‌وگوها برای نهایی کردن احیای توافق هسته‌ای است.
براساس این گزارش، ارزیابی مثبت اتحادیه اروپا از پاسخ ایران، نخستین نشانه مثبت مبنی بر این تلقی می‌شود که مواضع جمهوری اسلامی باعث به تاخیر افتادن بیشتر مذاکرات نخواهد شد.
بلومبرگ در ادامه به نقل از همین منبع آگاه نوشت: «پاسخ ایران به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا باید توسط سه کشور غیر اروپایی طرف توافق هسته‌ای (آمریکا، چین و روسیه) نیز بررسی شود.»
مذاکرات وین پس از حدود پنج ماه وقفه، دو هفته پیش برای چهار روز ادامه یافت و حاصل آن متنی شد که به گفته بورل کلیات آن «غیرقابل مذاکره» بود.
احتمال برگزاری نشست در سطح وزرا
شامگاه سه‌شنبه همچنین میخاییل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات هسته‌ای به شبکه سی.ان.ان گفت که تهران تضمین‌هایی دریافت کرده‌است که مطابق آن می‌تواند با وجود تحریم‌های آمریکا به همکاری هسته‌ای با ایران ادامه دهد.
اولیانوف با بیان این که «ما راضی هستیم» و پاسخ ایران به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا «سازنده و منطقی» بوده‌است ابراز امیدواری کرد که آمریکا به این پاسخ واکنش مثبتی نشان دهد.
این دیپلمات برجسته می‌گوید «به احتمال زیاد» طی همین هفته یا هفته آینده، نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح وزیران خارجه برگزار می‌شود.
امروز، چهارشنبه هم، سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه در گفت‌وگویی با خبرگزاری روسی «تاس» گفت که برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بر سر برنامه هسته‌ای ایران، در فرمت وین، در خط پایانی قرار دارد اما همه مسائل تا بدین لحظه بسته نشده‌است و تعاملات در سطوح مختلف ادامه دارد.
ادعای سی.ان.ان
روز سه‌شنبه همچنین شبکه خبری سی.ان.ان، از قول یک منبع دیپلماتیک در منطقه گزارش داد که ایران در جدیدترین واکنش خود به متن نهایی توافق احیای برجام، خواستار تضمین‌هایی شده‌است که در صورت خروج رئیس‌جمهوری بعدی آمریکا از این توافق، غرامت دریافت خواهد کرد.
یک دیپلمات ارشد کشورهای منطقه که از «تازه‌ترین تحولات» در این مذاکرات اطلاع دارد به شبکه خبری «سی‌ان‌ان» گفت: «یکی از نگرانی‌های اصلی ایران احتمال خروج مجدد دولت آمریکا از برجام، همچون تصمیم دونالد ترامپ در اردیبهشت سال ۹۷ و از سرگیری تحریم‌های شدید علیه آن کشور است.»
این دیپلمات افزود: «به نظر می‌رسد که در حل اختلافات طرفین، به خصوص موضوع تحریم‌های غیرمستقیم شرکت‌های ایرانی که در خارج از آن کشور فعالیت می‌کنند پیشرفت‌هایی صورت گرفته‌است.»
او همچنین مدعی شد: «مهمترین مانع بر سر راه احیای توافق، شرط ایران برای دریافت غرامت در صورت خروج مجدد دولت آمریکا از برجام و عدم ارائه یک راه حل موثر برای حل چنین معضلی است».
موضع مثبت آمریکا
ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا هم که روز سه‌شنبه در کنفرانس خبری این وزارتخانه صحبت می‌کرد، گفت: «ما پاسخ‌های ایران را از طریق اتحادیه اروپا دریافت کرده‌ایم و در حال بررسی آنها هستیم. ما نظرات خود را با اتحادیه اروپا در میان خواهیم گذاشت.»پرایس افزود: «موضوعات بزرگ درباره برجام تا حد زیادی حل و فصل شده‌است.»
اختیار تام به تیم‌مذاکره
دیروز همچنین نشست غیرعلنی مجلس شورای اسلامی با حضور حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران در مذاکرات هسته‌ای برگزار شد.
نایب رییس کمیسیون اجتماعی مجلس با بیان اینکه به تیم مذاکره کننده برای توافق اختیار تام داده شده است،گفت: «هرگونه توافق تیم مذاکره کننده کشورمان با طرف مقابل نیازی به تصویب مجلس ندارد.»
به گزارش خبرگزاری رسمی دولت جمهوری اسلامی «ایرنا»، ولی اسماعیلی، نایب رییس کمیسیون اجتماعی مجلس با اشاره به این نشست غیرعلنی گفت:« در این جلسه وزیر امور خارجه و رئیس تیم مذاکره‌کننده گزارشی را از روند مذاکرات به نمایندگان ارائه کردند.»
اسماعیلی ادامه داد:« گزارش ارائه شده از مذاکره قوی و منطقی تیم مذاکره‌کننده فعلی نسبت به تیم مذاکره‌کننده دولت قبل حکایت دارد.»
هشدار به اروپایی‌ها
همچنین عباس مقتدایی، نایب رییس کمیسیون امنیت ملی، درباره نشست غیرعلنی امروز مجلس گفت: «ایران تصمیم سیاسی خود را گرفته و این آمریکا است که باید تصمیم سیاسی خود را بگیرد که آیا بنا دارد منافع ملت ایران را به طور کامل بپذیرند یا اینکه مانند قبل می‌خواهند پیمان شکنی کنند.»
مقتدایی ادامه داد:« جلسه غیرعلنی امروز کم نظیر بود. در این جلسه که دبیر شورای عالی امنیت ملی، وزیر امورخارجه، مذاکره کننده ارشد و همچنین مقامات ارشد سازمان انرژی اتمی حضور داشتند، دیدگاه‌هایی که نمایندگان داشتند منتقل شد و در عین حال، توضیحات لازم از سوی مقامات حاضر و دست اندرکاران مذاکرات ارائه شد.»
نایب رییس کمیسیون امنیت ملی در ادامه گفت: «حقیقتا باید به یک تفاهم و همفکری در بالاترین سطح برسیم که در جلسه امروز تا حدودی حاصل شد. البته جلسه دیگری هم دیروز در محل دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی تشکیل شده بود که در آن جلسه هم مفاد نامه هایی که رد و بدل شده و هم موضوعاتی که مد نظر ایران بود، مطرح شد.»
نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی افزود: «نکته مهم در جلساتی که دیروز و امروز برگزار شد و در روزهای آینده نیز براساس برنامه ریزی های انجام شده برگزار خواهد شد این است که ما منافع ملت ایران را در بالاترین سطح تامین کنیم و قانون اقدام راهبری مجلس که تصویب شده در بالاترین سطح باید اجرایی شود. آنچه که الان توضیح داده‌شد این است که روند توافق در حال انجام است و مذاکرات تمام شده، تصمیم سیاسی ایران گرفته شده و این آمریکا است که باید تصمیم سیاسی خود را بگیرد که آیا بنا دارد منافع ملت ایران را به طور کامل بپذیرد یا اینکه مانند قبل می‌خواهند پیمان‌شکنی کنند.»
او در ادامه گفت: «اکنون پیام‌هایی که بین ما و آمریکایی‌ها به واسطه اروپایی ها رد و بدل شده در همین فضا است. اگر آنها این تصمیم سیاسی را بگیرند که منافع ملت ایران را در نظر بگیرند، توافق در دسترس است اما اگر بخواهند در بیان یک چیز بگویند و در عمل به آن عمل نکنند، همه مسئولیت ها بر عهده طرف مقابل است.»
مقتدایی گفت: در جلسه روز گذشته با حضور اعضای کمیسیون امنیت ملی، مفادی که مورد نظر نمایندگان بود تا به آن دسترسی داشته باشند در اختیار نمایندگان قرار رفت و کمیسیون امنیت ملی در جریان امور است. امروز هم در مجلس مباحثی مطرح شد، یکی از انتقادات مسئله دسترسی نمایندگان به متن بود که اکنون در دسترس نمایندگان قرار گرفته است. حتی مفاد متن نیز در جلسه مجلس مورد بحث و نقد قرار گرفت.
نایب رییس کمیسیون امنیت ملی افزود: «واقعیت این است که مجلس در این حوزه سختگیرانه عمل می‌کند تا یقین حاصل شود که منافع ملت ایران در بالاترین سطح تامین می‌شود و دلیل آن نیز این است که طرف مقابل ما، قبلا همین روند را طی کرده و بدعهدی داشته است. امروز باید جلوی تکرار این موضوع را بگیریم. هم موضوع راستی آزمایی و هم بحث رفع تحریم ها و هم موضوعات مرتبط دیگر در جلسه شفاف مطرح شد و تا زمانی که یقین نکنیم منافع ملت ایران تامین می شود مجلس پافشاری لازم را خواهد داشت. همکاران ما در مجلس بر این موضع هستند و دوستان ما در دولت نیز تاکیدشان بر این است که قانون مجلس برای تامین منافع ایران و صیانت از حقوق ملت ایران به نحو شایسته اجرایی شود.»
مقتدایی در پایان گفت: «ما در کوتاه‌ترین زمان، پاسخی که باید به طرف‌های مقابل ارائه کرده‌ایم و اکنون طرف مقابل ما باید نشان دهد که حداقل در این بخش، جدیت لازم را دارد. بنابراین پاسخ طرف مقابل خیلی زمان نخواهد برد و آنها باید یک موضوع اساسی و کلیدی را تعیین کنند و آن این است که آنچه که مدنظر ایران است برای لحاظ منافع ملت ایران بپذیرند. موضع ما امروز این است، اروپایی ها نیز اگر اقدام نکنند و همچنان روند فرسایشی شدن را دنبال کنند، کم‌کم ماه های سرد اروپا خواهد رسید و شاید آنها بیشتر از همه متضرر شوند.»
با توافق فاصله چندانی نداریم
ابوالفضل عمویی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفت هم با اشاره به نشست غیرعلنی امروز گفت که در مسیر توافق هستیم اما هنوز به توافق نرسیدیم هر چند فاصله چندانی نداریم، ولی اگر اراده جدی وجود داشته باشد خیلی سریع این اتفاق را شاهدیم.
عمویی ادامه داد: «با توجه به اینکه در هفته‌های اخیر در روند مذاکرات هسته‌ای پیشرفت‌هایی داشتیم لازم بود نمایندگان در جریان تحولات و موضوعات قرار گیرند.» او ادامه داد:« وی با بیان اینکه تضمین و راستی‌آزمایی دو موضوع جدید در مذاکرات است، گفت: توافقی که در حال حاضر پیگیری می‌شود تصمیم کمیسیون مشترک برای احیای توافق سال ۲۰۱۵ است. به این عنوان که این توافق با خروجی غیرقانونی آمریکا نقض شد و نهایتا ایران دست به کاهش تعهدات زد. پس اگر بخواهیم به شرایط سال ۲۰۱۵ برگردیم باید تضمینی باشد که طرف‌هایی که می‌خواهند با ایران کار اقتصادی و تجاری انجام دهند تحت تأثیر تحریم‌ها قرار نگیرند. این موضوع مهمی بود که مورد پذیرش طرف مقابل قرار گرفته است.»
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس ادامه داد: « یکی از نواقص توافق قبلی موضوع راستی‌آزمایی بود. تعهدات ایران از جانب آژانس مورد راستی آزمایی قرار می‌گرفت اما تعهدات طرف مقابل برای رفع تحریم ها، راهکاری برای راستی‌آزمایی نداشت. این خواسته جمهوری اسلامی است. الان اصل موضوع پذیرفته شده که هم بازه زمانی برای راستی آزمایی رفع تحریم‌ها در نظر گرفته شود و هم اقدامات مختلفی دنبال شود که ایران بتواند راستی آزمایی کند که تحریم‌ها به صورت مستمر برداشته شود؛ دو موضوع راستی آزمایی و تضمین‌ها علاوه بر موضوع رفع تحریم‌ها به صورت مکتوب در پیش‌نویس اشاره شده است.»
عمویی در پاسخ به این پرسش که رفع تحریم‌ها به صورت گام به گام یا به صورت یکجا خواهد بود؟ گفت: «از دید ما باید تحریم‌ها به گونه‌ای برداشته شود که بتوان راستی آزمایی کرد، از این جهت دولت باید گزارش رفع تحریم‌ها را به مجلس بدهد.»
مقاومت فعال و دست‌پر ایران
در خبری دیگر محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر رییس جمهور در توییتی نوشت: «آمریکا به اشتباه فکر می کرد فشار بر ایران هم نتیجه می‌دهد و هم هزینه‌ای ندارد، چون ایران پاسخ نمی دهد. اما سیاست مقاومت فعال در کنار قانون اقدام راهبردی مجلس دست ایران را پر کرد و مذاکره از موضع قوت شکل گرفت. مذاکره کنندگان نیز به خوبی از دستاوردهای قانون مجلس صیانت کردند.»
حمایت سناتور سرشناس آمریکایی از احیای برجام
از سوی دیگر یک سناتور آمریکایی در پیامی، بازگشت به توافق هسته‌ای را بهترین راه حفاظت از منافع آمریکا در خاورمیانه تلقی کرد.
به گزارش ایسنا، کریس مورفی، نماینده دموکرات سنای آمریکا در واکنش به گزارش شبکه سی‌ان‌ان درباره چشم‌انداز احیای توافق هسته‌ای، در صفحه توییترش نوشت: «بازگشت به توافق هسته‌ای مهمترین کاری است که آمریکا می‌تواند برای حفاظت از منافع‌مان در خاورمیانه انجام دهد. بیایید این کار را انجام دهیم.مورفی، پیشتر بارها از تصمیم دولت دونالد ترامپ برای خروج از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸ انتقاد کرده است.»
تبادل نظر