فردای اقتصاد: پرونده بازار سهام در نخستین ماه فصل سرد سال با ثبت رشد ۱۲/۹ درصدی شاخص کل و رسیدن این نماگر به بیشترین سطح از ۲۹ شهریور ماه ۹۹ بسته شد. به این ترتیب دماسنج اصلی تالار شیشه‌ای در آستانه ورود مجدد به ابرکانال یک میلیون و ۷۰۰ هزار واحد قرار گرفت تا امید به رسیدن این نماگر به سقف‌های تاریخی افزایش یابد. به این ترتیب قرعه سبزترین ماه سال و بیشترین افزایش ارتفاع شاخص کل از مرداد ۱۴۰۰ از آن بورس دی‌ماه شد. در بازارهای موازی نیز قیمت دلار ۹/۱ درصد افزایش یافت و شاهد جهش ۲۸ درصدی بهای هر قطعه سکه تمام بودیم. شاخص خودروی بورسان نیز با رشد ۹/۱ درصدی همراه شد تا نخستین ماه فصل سرد سال برای همه بازارها گرم پایان یابد. به نظر انتظارات تورمی را می‌توان مهمترین دلیل رالی دسته‌جمعی بازارها در اولین ماه زمستان دانست.
بیشترین ورود پول به بورس از آغاز ریزش‌ها
۱۷ ماه متوالی یعنی از مرداد سال گذشته، شاهد خروج بی‌وقفه پول از جریان دادوستد بودیم. این روند خروجی اما در دی‌ماه متوقف شد و شاهد خالص خرید ۲۹۵۵ میلیارد تومانی سهامداران خرد در این بازار بودیم. از آغاز روند نزولی بازار سهام تاکنون تنها دو ماه خالص خرید سهامداران حقیقی مثبت بود. نکته جالب‌تر آن که این رقم (خالص خرید دی ماه سهامداران خرد) بیشترین ورود سرمایه از زمان ریزش بازار یعنی مرداد ۹۹ به شمار می‌رود.
رونق به بازار بازگشت؟
همواره یکی از متغیرهایی که برای رصد وضعیت بازارها از منظ رونق و رکود مورد بررسی قرار می‌گیرد میزان دادوستدها در آن بازار است. آنگونه که آمارها نشان می‌دهد میانگین روزانه ارزش معاملات سهام که مدت‌ها بود در سطوح کمتر از ۵هزار میلیارد تومان نوسان می‌کرد، در دهمین ماه سال رشدی محسوس را تجربه کرد و به ۹۲۵۰ میلیارد تومان رسید که رشد ماهانه ۱۲۷ درصدی را نیز نشان می‌داد. این رقم از ثبت بیشترین ارزش معاملات ماهانه از شهریورماه سال گذشته حکایت می‌کند.
حواشی بودجه‌ای بازار سهام در دی‌ماه
صبح ۲۱ دی‌ماه بود که ریاست‌جمهوری پس از کش و قوس‌های فراوان، لایحه بودجه ۱۴۰۲ را به صحن علنی مجلس تقدیم کرد. بودجه سالیانه کشور همواره برای بورسی‌ها از اهمیت بالا و اغلب چالش‌های مهمی همراه است که لایحه سال آینده نیز از این موضوع مستثنی نیست. افزایش سقف نرخ خوراک پتروشیمی‌ها به ۷ هزار تومان (این سقف در سال گذشته ۵ هزار تومان بود) یکی از مهمترین نکات بودجه سال آینده برای بورسی‌ها بود که مورد توجه قرار گرفت. بنابراین طبق فرمول ۴۰ درصدی برای فولادی‌ها، نرخ گاز برای این صنعت نیز برابر با ۲۸۰۰ تومان خواهد بود.
همچنین در لایحه بودجه سال آینده همچون بودجه سال جاری اعلام شد درآمد حاصل از صادرات مواد و صادرات محصولات معدنی و صنایع معدنی فلزی و غیرفلزی از جمله بیلت، بلوم و اسلب، محصولات نفتی، گازی و پتروشیمی از جمله قیر و متانول، اوره و پلی‌اتیلن به صورت خام و نیمه‌خام در تمام نقاط کشور, مشمول مالیات و عوارض صادراتی می‌شود. بهره مالکانه معادن نیز از ۳۰ همت در قانون بودجه ۱۴۰۱ با رشد ۳۳ درصدی به ۴۰ همت در لایحه بودجه ۱۴۰۲ رسید. همچنین در لایحه بودجه ۱۴۰۲ به وزارت اقتصاد اجازه داده شد به منظور حمایت از سهامداران خرد در برابر مخاطرات بازار سرمایه، تا ۱۵ همت از سهام دولت در شرکت‌ها را در اختیار صندوق تثبیت بازار سرمایه قرار دهد.
برآورد دولت برای دریافت مالیات از نقل و انتقال سهام در سال ۱۴۰۲، عدد ۹ همت را نشان می‌دهد. این مالیات در سال گذشته ۱۷.۱ همت بود که از یک کاهش ۸۰ درصدی خبر می‌دهد.در این لایحه به دولت اجازه داده شد تا ۳۰ همت انواع اوراق مالی اسلامی از جمله اسناد خزانه را در سال آینده منتشر کند. نهاده‌های کشاورزی (کود و بذر) اعم از تولید داخلی و وارداتی در سال ۱۴۰۲ صرفا به نرخ‌های مبتنی بر قیمت تمام شده و تک‌نرخی و در مورد اقلام عرضه شده در بورس کالا به نرخ‌های کشف شده، عرضه می‌شوند.
هچنین براساس لایحه بودجه ۱۴۰۲، مالیات بر ارزش افزوده همه کالاهایی که در قالب گواهی سپرده کالایی در بورس‌های کالایی کشور پذیرش می‌شوند، مشمول نرخ صفر مالیاتی هستند.
قطعی زمستانی گاز پتروشیمی‌ها
پتروشیمی‌ها نیز در نخستین ماه زمستان پرخبر بودند. ناترازی گاز و کاهش قابل توجه سرما به ویژه در مناطق شمال شرقی کشور موجب قطعی گاز پتروشیمی‌ها و کاهش فعالیت آن‌ها در دی‌ماه شد. در بیست و چهارمین روز دی ماه تیر آهر هم بر پیکر صنعت پتروشیمی با قطع گاز پتروشیمی شیراز زده شد.
از اواسط آذر هر دو متانول‌ساز بزرگ بازار سرمایه و هر چهار اوره‌ساز بازار از قطعی گاز با کاهش ۱۰۰ تا ۵۰ درصدی ظرفیت تولید خود مواجه شده‌اند. در یک ماه گذشته کمبود گاز منجر شد تا گاز تخصیصی به صنایع بزرگ سهمیه‌بندی شود و روزانه فقط ۵۵میلیون متر مکعب به این صنعت گاز اختصاص داده شود. دو پتروشیمی خراسان و کرمانشاه نیز با قطعی کامل گاز خود به طور کامل با توقف تولید مواجه شده و دو متانول‌ساز دیگر بازار سرمایه، یعنی پتروشیمی زاگرس و فناوران نیز به ترتیب با کاهش ۵۰ و ۶۹ درصدی ظرفیت درآمدی در یک ماه روبرو خواهند شد.
در این خصوص بخوانید: کدام پتروشیمی‌ها با قطعی گاز مواجه شدند؟
خودروسازان پرحاشیه بورس تهران
خودروسازان از دیگر صنایع پرحاشیه بورس تهران در دی ۱۴۰۱ بودند. پس از عرضه‌های موفق خودرو د بورس کالا، اواخر دی‌ماه بود که بار دیگر نام شورای رقابت و قیمت‌گذاری دستوری خودرو بر سرخط اخبار قرار گرفت و وزارت صمت نیز رسما اعلام کرد تا مشخص شدن سازوکار جدید قیمت‌گذاری، خودروی جدیدی در بورس عرضه نمی‌شود. عرضه دنا موقتا لغو شد؛ دو نماد بزرگ خودروسازان در بورس برای سه روز تعلیق شدند و موجی از نگرانی فعالان این صنعت و البته سهامداران را در برگرفت. هر چند، اندکی بعد دنا پلاس خودروی جنجالی جدید بورسی که عرضه آن چندین بار تا مرز لغو شدن پیش رفت بالاخره در بورس کالا معامله شد و یکی از بهانه‌های صف‌کشی خریداران در بازار سهام نیز شد.
همزمان در طرح فروش فوق‌العاده محصولات ایران‌خودرو بیش از ۱۱ میلیون نفر برای ۲۰ هزار دستگاه ثبت‌نام کردند که رکورد ثبت تقاضا در قرعه‌کشی خودرو را شکست. رکورد قبلی تعداد شرکت‌کنندگان (با احتساب کل متقاضیان سه طرح عادی، جوانی جمعیت و خودروهای فرسوده) کمتر از ۷ میلیون نفر بود. افزایش اخیر قیمت دلار که رشد نزدیک به ۴۰ درصدی قیمت خودروهای داخلی در تنها دو ماه را به همراه داشت، موجب شده است تا هم تقاضای مصرفی و هم تقاضای سرمایه‌گذاری خودرو افزایش یابد.
قیمت‌گذاری دستوری و تعرفه بالا «بهشت دلالان» و «جهنم مردم» به عنوان مصرف‌کننده است. بنابراین، یک گام اصلی برای عبور از وضعیت بحران کیفیت خودروها که هم بهبود ایمنی خودروها، هم افزایش توان خرید و هم کاهش آلودگی هوا را به همراه دارد حذف قیمت‌گذاری دستوری است. اما اگر قرار است قیمت مناسب خودرو به مردم هم برسد، گام بعدی آن است که خودروسازان بتوانند در لیگ بین‌المللی رقابت کنند. شرط آن نیز حذف تدریجی تعرفه واردات خودرو و جذب سرمایه خارجی است.
در آخرین روز دی‌ماه اما سامانه کدال خبر مثبتی را مخابره کرد. شرکت ایران‌خودرو با ارسال گزارش ۹ ماهه خود خبر از کسب سود ۱۱۴ میلیارد تومانی (۴ ریال به ازای هر سهم) داد. این در حالی است که «خودرو» در مدت مشابه سال گذشته زیان ۸۸۹۰ میلیارد تومانی (۲۹.۵ تومان به ازای هر سهم) را گزارش کرده بود. فروش سه ماهه پاییز ایران خودرو نیز ۵۰.۵ میلیارد تومان بوده که رکورد فروش فصلی این شرکت محسوب می‌شود و نسبت به سه ماهه تابستان حکایت از رشد ۴۲ درصدی دارد تا نخستین نشانه آماری از شیرینی مقابله با اقتصاد دستوری در صنعت خودرو ظاهر شود.
تعطیلی یک روزه بورس
یکشنبه ۲۵ دی‌ماه بود که افزایش موج سرما و رسیدن بحران کمبود گاز به پایتخت، فعالیت‌های بازار سرمایه را نیز متوقف کرد. در طول حدود یک سال گذشته این دومین بار است که بازار سهام بدون برنامه‌ریزی قبلی به دلیل بحران‌های مقطعی، با تعطیلی معاملات خود مواجه می‌شد.
در این خصوص بخوانید: تعطیلی بورس‌ها؛ از جنگ و انقلاب تا کمبود گاز
نگاه بورسی به تغییرات در بانک مرکزی
۸ دی‌ماه یعنی روزی که بورس در تعطیلات پایان هفته به سر می‌برد، خبر رسید هیئت دولت، صندلی رئیس کل بانک مرکزی را از صالح‌آبادی گرفته و به فرزین منتقل کرده است. خبری که در ابتدا واکنش مثبت سهامداران را به دنبال داشت اما رئیس جدید که بخش زیادی از سابقه‌اش به حوزه اقتصاد رفاه مربوط است تا اقتصاد پولی، تصمیمی مجادله‌برانگیز را در همان ساعات اول اعلام کرد. تثبیت نرخ اسمی ارز برای یکی از چند بازار ارزی که در این سال‌ها درست شده است. ارز نیمایی.
فرزین در ابتدا گفت بر اساس سیاست جدید بانک مرکزی برای تثبیت نرخ ارز، هر دلار آمریکا در سامانه نیما ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان تعیین خواهد شد و شب بعد با اعمال تغییراتی در گفته‌های خود عنوان کرد نرخ تعادلی نیما این رقم خواهد بود و قرار است به کالاهای اساسی، تجهیزات و مواد اولیه کارخانجات اختصاص یابد. سیاستی که منتقدان، آن را تکرار دلار ۴۲۰۰ تومانی می‌دانند. ارزی که در فروردین ۹۷ با شعار حمایت از قشر ضعیف جامعه متولد شد و در عمر چهار ساله خود، مصائب بیشماری برای اقتصاد ایران به بار آورد. رانت و فساد، کاهش رقابت‌پذیری، افزایش صرفه واردات و کاهش صرفه صادرات تنها بخشی از مصائب دلار جهانگیری برای اقتصاد ایران بود. سهامداران که تازه امیدوار شده بودند طلسم تثبیت قیمت دلار اثرگذار بر درآمد بخش بزرگی از شرکت‌های بورسی شکسته خواهد شد، با شنیدن سخنان رئیس کل جدید، مجددا به صف‌های فروش پناه بردند تا رویای جبران زیان‌های ۲.۵ ساله، یک شبه نقش بر آب شود و بازار سهام نیز تابلویی سرخ را به نمایش بگذارد. ۱۰ دی ماه شاخص کل بیش از ۵۶هزار واحد ارتفاع کم کرد و یک بار دیگر کانال یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحدی را از دست داد. هر چند در ادامه نوید خاندوزی عنوان کرد که قرار نیست نرخ دلار نیمایی در سطح تعیین‌شده‌ای تثبیت شود و تاکید کرد می‌گوید نرخ نیمایی «ممکن است به طور متوسط» در این نرخ باشد اما به هر حال بخش عمده توجه سهامداران در این ماه به اثراتی که دلار ۲۸۵۰۰ تومانی می‌تواند بر فعالیت شرکت‌های صادرکننده بگذارد، معطوف بود. آیا ۴۲۰۰ جدیدی در راه است؟
تبادل نظر