فردای اقتصاد: رشد شاخص تولید صنعتی در سه ماه گذشته افت زیادی را تجربه کرده است و به نوعی نشانه‌هایی از کاهش رشد اقتصادی، دست کم در بهار سال جاری، می‌دهد. رشد منفی موجودی انبار بنگاه‌ها هم نمایان‌گر عقب افتادن تولید از فروش و تقاضا است.
رشد تولید صنعتی در شیب نزولی
پژوهشکده پولی و بانکی که بازوی پژوهشی بانک مرکزی ایران است، گزارش ماهانه تولید صنعتی را به صورت نسبتاً منظم منتشر می‌کند که در آن به کمک داده‌های شفاف‌تر شرکت‌های بورسی، تخمینی از وضعیت صنایع مختلف ارائه می‌شود؛ صنایع بورسی که تولیدشان برابر بیش از نصف تولید کشور است، باعث می‌شوند بتوان پیش از انتشار داده‌های رسمی از تصویر صنعت که با تأخیر زیاد و دیر به دیر منتشر می‌شوند، شهودی به وضعیت به‌روز تولید صنعتی به دست آورد.
طی ماه‌های سال گذشته رشد نقطه به نقطه تولید صنایع بورسی (رشد تولید نسبت به ماه مشابه سال قبل) بیشتر در محدوده پنج تا هشت درصد قرار داشت که نمود آن را نهایتاً در رشد ۷٫۷ درصدی بخش صنعت طبق گزارش رشد اقتصادی مرکز آمار می‌توان مشاهده کرد. رشد صنعت مسئول یک واحد از ۴٫۸ واحد درصد رشد اقتصادی سال گذشته است. بنابراین تغییرات تولید صنعتی یک سیگنال اولیه، البته ناکافی، از وضعیت رشد اقتصادی می‌دهد.
بر اساس آخرین گزارش تولید صنایع بورسی، روند نزولی رشد این صنایع در خرداد هم ادامه یافته است. به طوری که رشد سالانه شاخص در دو ماه ابتدایی بهار به ترتیب ۶٫۸ و ۶٫۳ درصد بوده و حالا در خرداد به ۲٫۱ درصد سقوط کرده است. همان‌طور که نمودار بالا هم نشان می‌دهد، رشد صنایع بورسی تقریب خوبی از رشدهای فصلی صنعت طبق مرکز آمار است. بنابراین می‌توان حدس زد با توجه به عدم تکرار رشدهای بالای سال گذشته و روند نزولی رشد تولید در سه ماه بهار امسال، رشد اقتصادی به ویژه در بخش صنعت کمتر از سال گذشته باشد.
صنایع بورسی پیشتاز
میان صنایع گوناگون، صنایع شیمیایی از طرف بیشترین سهم را در شاخص محاسبه‌شده دارد و از سوی دیگر، بیشتر رشد منفی را داشته است. به طوری که حجم تولید این صنایع در ماه پایانی بهار، حدود ۱۰ درصد کمتر از ماه مشابه سال قبل بوده است. رشد فلزات اساسی هم ناچیز بوده است. خودرو و قطعات که رشدهای بالای آن‌ها باعث بهبود شاخص در ماه‌های گذشته می‌شده است، همچنان رشد ۱۷٫۹ درصدی داشته است، اما این رشد نسبت به ماه‌های قبل با کاهش قابل توجهی همراه بوده است.
تولید بنگاه‌ها از فروششان عقب افتاد
همان‌طور که گزارش پژوهشکده پولی و بانکی هم اشاره می‌کند، زمانی که کاهش رشد تولید با کاهش موجودی انبار همراه باشد می‌توان گفت که شوک واردشده از بخش عرضه است و عامل اصلی متوقف کننده رشد را باید از سمت عرضه جستجو کرد. این همان اتفاقی است که به طور میانگین برای صنایع بورسی رخ داده است. در یک سال منتهی به خرداد ۱۴۰۲، موجودی انبار بنگاه‌ها رشد منفی ۱٫۲ درصدی داشته است. هم‌زمان رشد تولید هم کم شده است. بنابراین رشد تولید کمتر از فروش بوده که باعث شده بخشی از موجود انبار بنگاه‌ها کم شود و در بازار عرضه شود. این وضعیت هم می‌تواند نشان دهد که احتمالا صنعت توان رشد چندان بیشتری ندارد.
چه موانعی مقابل رشد پایدار اقتصاد ایران قرار دارد؟
این وضعیت که رشد صنعت در مقطعی افزایش یابد، هر چند همواره با نرخ یک رقمی، و سپس رشد آن متوقف شود، برای اقتصاد ایران اتفاق غریبی نیست. موانع بزرگی مقابل رشد بالا و پایدار اقتصاد وجود دارد؛ از نااطمینانی‌های کلان از جمله تورم تا مداخلات دولت و البته ضعف دولت در ارائه کالاهای عمومی، مثل سیاست پولی مستقل و حاکمیت قانون.
رشد مقطعی سال گذشته می‌تواند به خاطر احیای اندک پساکرونایی و تضعیف اثر برخی تحریم‌ها بوده باشد. اما نهایتاً با توجه به موانع موجود و همچنین محدودبودن تقاضا برای تولیدات -با توجه به بسته‌بودن نسبی درهای تجارت- رشد صنایع به سقف می‌رسد و نمی‌تواند به رشد ادامه دهد.
تبادل نظر