فردای اقتصاد: این کوتاه‌ترین و آشفته‌ترین دوره نخست‌وزیری در تاریخ بریتانیا بود. پنجشنبه، ۲۰ اکتبر، لیز تراس، درست در چهل و پنجمین روز نخست‌وزیری‌اش، اعلام کرد که از سمت خود استعفا خواهد کرد. به این ترتیب راه برای انتخاب سومین نخست‌وزیر بریتانیا تنها طی یک سال هموار شد.
دوره ۴۵ روزه نخست‌وزیری تراس، یادآور سقوط اعتبار بریتانیا به وسیله یک بسته اقتصادی، سقوط ارزش پوند، آشفتگی در بازدهی اوراق قرضه و مداخله اضطراری بانک مرکزی بریتانیا است، اتفاقاتی که دوران نخست‌وزیری او را نابود کرد.
یکی از استراتژیست‌های بازار، تغییر ناگهانی سیاست‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری مرتبط با بدهی‌های دولت بریتانیا را یک «ریسک احمقانه» توصیف کرد. اتفاقی که به برکناری کواسی کوارتنگ، وزیر دارایی تراس و یک چرخش بزرگ در بسته کاهش مالیاتی بدون پشتوانه تراس، منجر شد. جرمی هانت، وزیر دارایی دوم تراس، اکنون در حال آماده سازی اقدامات سخت و پرمخاطره برای پر کردن حفره‌های مالی است.
اگرچه موضوع بودجه، مخرب‌ترین بخش دوران نخست‌وزیری او بود، اما استعفای سوئلا براورمن، وزیر کشور تندرو او در روز چهارشنبه و رای‌گیری برای جایگزینی فرکینگ در عصر همان روز در مجلس عوام، اتفاق جنجالی دیگری در دوره کوتاه زمامداری تراس به شمار می‌رود. همانجا بود که مشخص شد تراس، کنترل حزب محافظه‌کار را از دست داده است. به همین دلیل نمایندگان بیشتری تصمیم گرفتند علیه او اقدام کنند و پچ‌پچ‌ها و زمزمه‌ها درباره استعفای او ناگهان به یک جریان اصلی تبدیل شد.
تراس پیش از تبدیل شدن این قطره‌های کوچک به سیل، استعفا داد. بیانیه استعفای او کوتاه بود و بیشتر اتفاقات دوران نخست وزیری او را شامل می‌شد. او سرحال و بدون تامل سخنرانی کرد. تراس اما سعی نکرد که برای بریتانیایی‌ها توضیح دهد که در یک ماه پر از هرج‌ومرج اخیر، چه اتفاقاتی رخ داده است، چه رسد به آنکه بابت آن عذرخواهی کند.
تراس ظهر روز پنجشنبه در بیانیه‌ای در خارج از خانه شماره ۱۰ داونینگ استریت، دفتر نخست‌وزیر بریتانیا، گفت: «ما چشم‌اندازی برای کاهش مالیات‌ها و افزایش رشد اقتصادی تعیین کردیم تا بتوانیم از مزایایی که برگزیت برای ما ایجاد کرد و ما را از قیدوبندهای اروپا خارج ساخت، استفاده کنیم». تراس ادامه داد: «با این وجود می‌دانم، با توجه به شرایط موجود، نمی‌توانم مأموریتی را که بر اساس آن توسط حزب محافظه‌کار انتخاب شده‌ام، به درستی انجام دهم. بنابراین استعفای خود را تقدیم چارلز سوم، پادشاه بریتانیا می‌کنم.»
تراس که سه روز پیش از درگذشت ملکه الیزابت دوم، حکم تنفیذ نخست‌وزیری را در کاخ بالمورال واقع در اسکاتلند از او تحویل گرفته بود؛ اکنون استعفای خود را تقدیم پسرش، چارلز سوم می‌کند. این تنها باری بود که ملکه، در مکانی به جز کاخ باکینگهام حکم تنفیذ یک نخست‌وزیر را امضا می‌کرد.
با استعفای تراس، حزب محافظه کار هفته آینده رقابت بر سر تعیین رهبر آینده این حزب را برگزار خواهد کرد. برنده این رقابت، پنجمین نخست‌وزیر حزب از زمان به قدرت رسیدن در سال ۲۰۱۰ و سومین نخست‌وزیر این حزب در سال ۲۰۲۲ خواهد بود. نخست‌وزیر بعدی هم ممکن است چندان دوام نیاورد. در نظرسنجی های اخیر، محافظه کاران ۳۰ درصد یا اندکی بیشتر از حزب کارگر، اصلی‌ترین رقیب، خود عقب هستند.
سر کر استارمر، رهبر حزب کارگر، تاکید کرده‌است که اکنون زمان برگزاری انتخابات سراسری زودهنگام است، انتخاباتی که طبق برنامه باید در ژانویه ۲۰۲۵ برگزار شود. او اضافه کرد: «محافظه‌کاران نمی‌توانند با جابه‌جایی افراد در رهبری حزب، بدون خواست مردم، در قدرت باقی بمانند.»
به دنبال استعفای تراس، بازارهای مالی دچار نااطمینانی بیشتری شدند. بازده طلا در صبح روز پنجشنبه اندکی کاهش یافت، اما در اواسط بعد از ظهر، بازده ده ساله در همان سطح ۳.۹ درصد باقی ماند، تقریباً همان میزانی که در روز چهارشنبه وجود داشت. ارزش پوند استرلینگ هم در آستانه بیانیه استعفای تراس و پس از آن اندکی جهش کرد.
در پس این آرامش ظاهری احتمالاً این تصور وجود دارد که استعفای تراس، تغییر چندانی در چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در بریتانیا ایجاد نخواهد کرد. نخست‌وزیر مستعفی بریتانیا گفت که برگزاری یک انتخابات زودهنگام، مسیر پیش رو برای پیشبرد برنامه‌های مالی ما را تضمین خواهد کرد.»
جرمی هانت، وزیر دارایی جدید بریتانیا نیز تاکید کرده‌است که بر اساس برنامه از پیش اعلام شده، از برنامه مالی میان مدت خود در روز ۳۱ اکتبر رونمایی خواهد کرد. هانت همچنین تاکید کرده که برای جایگزینی تراس، نامزد نخواهد شد، اقدامی که ممکن است به او اجازه دهد تا سمت خود را حفظ کند.
اکنون پرسش کلیدی این است که چه کسی رهبر حزب محافظه‌کار و نخست‌وزیر آینده بریتانیا خواهد شد؟
ریشی سوناک، وزیر دارایی سابق، که در رقابت‌های رهبری حزب در تابستان حمایت بسیاری از نمایندگان مجلس را به دست آورده‌بود اما در رای گیری در میان اعضای حزب، از تراس شکست خورد، از بخت بالایی برخوردار است. شهرت او با ناآرامی‌های چند هفته گذشته افزایش یافته است: سوناک در طول مبارزات انتخاباتی خود در تابستان هشدار داده‌بود که برنامه‌های تراس برای کاهش مالیات بدون پشتوانه، باعث سقوط پوند استرلینگ و افزایش هزینه‌های وام مسکن خواهد شد.
همچنین پنی موردانت، رهبر مجلس عوام بریتانیا، که در آخرین رقابت برای رهبری حزب محافظه‌کار در جایگاه سوم ایستاد و تنها هشت رای از تراس در میان نمایندگان مجلس کم داشت، احتمالا در رقابت جدید حضور خواهد داشت.
خانم براورمن که به اروپا گریزی شهرت دارد و به این موضوع می‌بالد نیز ممکن است در میان نامزدها باشد.
بوریس جانسون که در کارائیب تعطیلات خود را سپری می‌کند نیز مورد توجه هوادارانش قرار گرفته‌است.
سر گراهام بردی، نماینده پارلمان که بر رقابت‌ها بر سر رهبری حزب محافظه‌کار نظارت می‌کند، متعهد شده است که انتخاب نهایی اعضا تنها باید بین دو نامزد باشد.
به هرحال هر کسی که برنده انتخابات درون حزبی محافظه‌کاران شود، با همان مشکلات مالی و البته یک حزب غیرقابل کنترل مواجه خواهد بود. درست است که تراس رفته و بی‌تردید ناموفق ترین نخست‌وزیر تاریخ بریتانیا بوده‌است، اما بریتانیا همچنان دستخوش دسیسه‌ها و توطئه‌های حزب محافظه‌کار باقی خواهد ماند.
منبع: اکونومیست
تبادل نظر