فردای اقتصاد: اقتصاد چین از همه‌گیری کرونا و قرنطینه‌های شدید دولت چین در این بازه آسیب‌هایی دید که می‌تواند اثرات منفی موقتی رو رشد اقتصادی گذاشته باشد. اما بسیاری از صاحبنظران بر این اعتقادند که افت رشد اقتصادی چین صرفاً اتفاقی کوتاه‌مدت نیست، بلکه دوران نرخ‌های دورقمی رشد اقتصادی چین به پایان رسیده است. در حالی که زمانی چشم‌انداز سبقت اقتصاد چین از اقتصاد آمریکا در آینده رایج بود، حالا خوشبینی‌ها به آینده اقتصاد این کشور کاهش یافته است. بخشی از این بدبینی‌های تازه تحت تأثیر بحران بخش مسکن چین به وجود آمده‌اند؛ به طوری که از شباهت چشم‌انداز احتمالی چین به دهه گمشده اقتصاد ژاپن پس از ترکیدن حباب مسکن صحبت می‌شود. اما دسته‌ای دیگر پایان رؤیای الگوی چینی برای توسعه را با این استدلال اعلام می‌کنند که فضای بسته سیاسی این کشور (و حتی حرکت حزب حاکم به سمت انسداد سیاسی و اقتصادی بیشتر) اجازه تداوم رشد اقتصادی را نمی‌دهد، به ویژه که در مراحل توسعه از جایی به بعد نیاز به پیشرفت فناورانه و بروز خلاقیت بیشتر می‌شود؛ مواردی که در یک فضای باز و رقابتی به عرصه می‌رسند.
دلیل سوم برای پیش‌بینی کاهش رشد اقتصادی چین
اما یادداشت جدید یی فوکسیان، محقق دانشگاه ویسکانسین-مدیسون در «پراجکت سیندیکیت» پرده از سومین پاشنه آشیل اقتصاد چین برمی‌دارد که رشد بلندمدت آینده آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. البته صحبت از جمعیت رو به پیری چین حرف تازه‌ای نیست، اما نگاه به شدت اثر احتمالی آن بر کاهش رشد اقتصادی قابل توجه است. این محقق معتقد است پیری جمعیت می تواند مانع تولید، کاهش مصرف، کاهش نوآوری، تضعیف روحیه عمومی و کاهش نشاط اقتصادی شود.
شباهت دوم چین امروز به ژاپن ۱۹۹۰
همانند موضوع حباب مسکن، شباهت با ژاپن در زمینه جمعیت هم برقرار است. فوکسیان می‌گوید با رشد سریع نیروی کار و جمعیت جوان، تولید ناخالص داخلی ژاپن از ۸ درصد تولید ناخالص داخلی آمریکا در سال ۱۹۶۰ به ۷۳ درصد در سال ۱۹۹۵ افزایش یافت. با این حال، در سال ۱۹۹۴، جمعیت در سن کار (۵۹-۱۵ سال) شروع به کاهش کرد و از آن زمان تا کنون کاهش یافته است. این کشور با هر معیار جمعیتی از ایالات متحده عقب افتاد و نهایتاً تولیدش هم به ۱۶ درصدی آمریکا کاهش یافت. این محقق جمعیتی همچنین به افت شدید رشد اقتصادی در ایتالیا به همین دلیل اشاره می‌کند.
نکته مهم یادداشت در رابطه با چین این است که جمعیت چین سریع‌تر از آنچه قبلاً پیش‌بینی می‌شد، در حال پیرشدن است و نرخ باروری آن (تولد به ازای هر زن) کمتر از ایالات متحده (از سال ۱۹۹۱) و کمتر از ژاپن و ایتالیا (از سال ۲۰۲۱) شده است. جمعیت در سن کار این کشور از سال ۲۰۱۲ شروع به کاهش کرد که سیگنال مهمی بود برای پایان سه دهه نرخ رشد دورقمی اقتصاد چین.
بنابراین نویسنده با اشاره به افت شدید باروری و پیری جمعیت چین و هم‌زمان مزیت‌های جمعیتی سایر کشورها به ویژه آمریکا، این پیش‌بینی را تقویت می‌کند که اقتصاد چین وارد دوره جدیدی با رشدهای اقتصادی پایین‌تر شده و طی این فرایند ممکن است دوباره از کشورهای ثروتمند عقب بیفتد. در رابطه با این بُعد جمعیتی اقتصاد چین، شاید بتوان به این موضوع هم اشاره کرد که کشورهای اتحادیه اروپا و آمریکای شمالی ممکن است به خاطر ورود مهاجران بیشتر، شانس بالاتری برای جبران اثرات پیری جمعیتشان دارند. بنابراین چین از این نظر هم به طور نسبی عدم مزیت دارد.
تبادل نظر